Adalar’a giriş paralı mı olacak?

Ağustos ortasında gazetelere ve Adalarla ilgili sosyal medyaya bir haber düştü.

“Adalar’a giriş paralı olacak.”

CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal tarafından, 12 Ağustos’da TBMM’ye verilen kanun teklifiydi, bu başlığın atılmasına neden olan.

Her haberi magazinleştirmek, başlığı da ona göre kullanmak diye bir yaklaşım pek makbul sayıldığı için, teklifin özü ve gerekçesi incelenmeden tartışmalar da peşisıra geliyordu.

Ne yani, kendi memleketimizin bir toprağına adım atarken, ayak bastı parası mı vereceğiz?

Sözcü Gazetesi, internet sayfalarında, konuyu okuyucu anketi haline de getirmişti. “Adalara giriş ücretli oluyor” üst başlığı ile yapılan anketin sorusu şuydu:

“Teklif uyarınca adaları ziyaret edenlerden belediye meclisi tarafından belirlenecek oranda ‘turist vergisi’ alınacak. Peki sizce ‘Adalara giriş’ ücretli olmalı mı?”

Adalar gibi yerel bir konuda, Eylül başına kadar geçen 15 günlük sürede 16.500 kişinin anketi yanıtladığına bakılırsa, soru epey ilgi görmüş olmalı. Yanıtın büyük oranda (%64) hayır çıkmış olması da şaşırtıcı değil. Hayır diyenlerin tamamına yakınının Adalar’da ikamet etmeyenler olduğu da açık.

Peki, sosyal medyadaki tartışmalara bakıldığında, Adalılar arasında bile derin görüş ayrılıklarına neden olduğu anlaşılan bu teklifin aslı ne?

Sosyal ve toplumsal konularda epeyce duyarlı olduğu bilinen Sayın Tanal, nereden aklına geldi de bu böyle bir teklifi meclise sundu, 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında gündemin neredeyse başka hiç bir şeye izin vermediği günlerde?

Meclis şu anda tatilde. Gündemdeki başdöndürücü gelişmelere bakılırsa, açıldıktan sonra da bu konu gündeme taşınır mı, çok şüpheli. Teklif komisyonda bekliyor. Öneren iktidara mensup milletvekili olmadığı için, komisyonda ne zaman ele alınacağı ve alınırsa meclise sevk edilip edilmeyeceği de çok tartışmalı.

Yanlış hatırlamıyorsam, 2013 yılında da yine bir CHP milletvekili tarafından benzer bir teklif meclise sunulmuş ama gündeme bile alınmamıştı.

Dönemin CHPli belediye başkanı Mustafa Farsakoğlu tarafından hazırlığına destek olunan ve Büyükada’da yapılan basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurulan teklif, sayın Tanal’ın teklifiyle büyük ölçüde uyuşuyor.

O zaman kabul edilmeyen, bugün nasıl olacak da meclisin bu yoğun gündemine girecek? Hele hele, konuyla ilgili –ilgisiz hemen herkesin, yanlış bir algıyla konuyu tartışmakta oluşuna bakılırsa iş epey zor görünüyor.

Peki teklif, gerçekten de böyle bir algıyı hakediyor mu?

Keşke, konu önce Adalar’da tüm partilerin ve STK’ların altına imza atacakları bir deklerasyonla gündeme gelmiş, ardından mecliste grubu bulunan partilerin görüşüne sunulmuş ve sadece CHP grubunun değil, diğer gruplardan belli sayıdaki milletvekilinin ortak teklifi olarak hazırlanmış olsaydı diyeceklerimiz çıkacaktır. Hiç kuşkusuz bu yaklaşım sonuç almayı da kolaylaştıracaktı.

Ama bu eksikle maluliyeti bile, teklifin bu şekilde ele alınmasını ve sayın Tanal’a haksızlık etmeyi gerektirmiyor.

Bir kere teklifin, hangi partiye ya da görüşe mensup olursa olsun, tüm Adalıların itiraz edemeyeceği, ortaklaşacağı bir gerekçesi var.

Kanun teklfinde bu gerekçe, şöyle özetlenmiş:

“Doğal, tarihi ve kültürel değerlerinin ve benzersiz konumunun yanısıra, çok farklı güzelliklere sahip olan ve yerleşik nüfusu ile yerleşik yaz nüfusu arasında büyük fark olan Adalar Belediyesi’nin, genel bütçe gelirlerinden aldığı pay kış nüfusa göredir. Yani 15.263 kişiye göredir. Bu ödeneğin yaklaşık yarısı borçlar için İller Bankası’nca kesilmekte olup, kalan miktar ise ancak norm kadrosunun 72’si boş olmasına ragmen, personel giderlerinin 1/6’sına yetmektedir. Her yıl milyonlarca yerli-yabancı turistin ziyaret ettiği, tamamı sit alanı olan ve inşaat yasağı bulunan beldede, onarımlar dışında yeni inşaat yapılabilecek arsa sayısı otuz civarındadır. Bu nedenle belediye, inşaat ve iskan harçlarından gelir elde edememektedir. Yalnızca emlak vergilerinden elde edilen gelir ise binaların yaklaşık 1/3’ünün tescilli eski eser olması ve diğer muafiyetler nedeniyle düşük düzeydedir.”

Teklifte “ayak bastı parası” mı isteniyor?

Gelelim teklifin özüne. Teklifin tamamı yandaki sütunlarda yer alıyor. Hazine, İller Bankası ve Büyükşehir Belediyesi’nden talep edilen ek gelirler, teklifin ana unsurları.

Tartışma ise “Turist Vergisi” başlıklı maddeden çıkıyor. Aslında turist vergisi, dünyada ve Türkiye’de alışılmamış, bilinmeyen ya da uygulanmayan bir vergi türü değil. Türkiye’de de, yerel yönetimleri güçlendirmek için değil ama, hazineye ek kaynak yaratmak için, zaman zaman turistik yörelerde, konaklama tesisleri üzerinden tahsil edilmeye çalışılan bir vergi türü bu. Otellerin fiyatlarına turist vergisi diye bir bölüm ekleniyor ve oteller tahsil ettikleri bu vergiyi, KDV gibi ödüyorlar.

Sayın Tanal’ın, Adalar’a yolcu taşıyan deniz ulaşım araçlarının biletlerine konulmasını önerdiği ek vergi ile Adalar Belediyesi’ne kaynak yaratmaya çalışmasının ardındaki mantık ve uygulanabilirlik daha güçlü. Belki bunu Turist Vergisi diye tanımlamak yerine, farklı şekilde ifade etse, bu kadar gürültü koparmazdı. Ne de olsa her yeni vergi, haklı olarak tepki yaratıyor.

Bir kararname ile, 2010 Avrupa Kültür başkenti İstanbul projesi için, üstelik sadece İstanbul’da değil, tüm Türkiye’de benzin ücretlerine katkı payı konmuştu da kimsenin gıkı bile çıkmamıştı.

Özetle:

Sayın Tanal tarafından hazırlanan kanun teklifi, üzerinde görüşülerek, eksik ya da yanlış anlamalar meydan veren tarafları düzeltilerek meclis gündemine girmesi ve yasalaşması için desteklenmeli diye düşünüyorum. Öncelikle biz Adalılar, Adalı STK’lar ve hangi görüşten olursa olsun tüm partiler tarafından.

Öncelikle de AKP ve CHP ilçe teşkilatları tarafından.