Adalar 68 il ve ülkeden göç almış

“Adalıların sadece %4’ü Adalar doğumlu” başlıklı haberimiz, başta Adalar’da yaşayanlar olmak üzere mekan üzerine çalışanlar, kafa yoranları da  şaşırttı.

Araştırmanın bütünü, 2012’de Adalı Yayınları tarafından yayınlanmıştı ama bu kadar yankı yapmamıştı. Haberimizde, araştırma sonuçlarını parça parça yayınlayacağımızı söylemiştik. İlk haber sonrası ortaya çıkan ilgi ve sorular nedeniyle, sonuçları paylaşmaya devam ediyoruz.

Adalar 68 il ve ülkeden göç almış

İstanbulluları, Erzincanlılar, Trabzonlular, Vanlılar ve Rizeliler izliyor...

Adalar Vakfı tarafından Avrupa Birliği ve TC Hükümeti ortaklığıyla yapılan “Türkiye’de Kent Müzeciliği’ne Giriş” isimli büyük bir projenin bir parçası olan ve “Adalar’a Göç Araştırması: Adalar’da Yaşayanlar ve Yaşamları üstüne…” başlığını taşıyan araştırma, Türkiye’nin önde gelen sosyologlarından Prof. Dr. Belma Akşit ve  Prof. Dr. Bahattin Akşit yönetiminde gerçekleştirilmişti. Nisan-Mayıs 2012 tarihlerinde yapılan, 4 adada 540 haneyi ve Adalar nüfusunun %12’sini kapsayan ve yüzyüze görüşmelerle gerçekleştirilen bu kapsamlı araştırmanın sonuçları,  Adalı Yayınları tarafından yayınlanan “Adalar’a Göç Bağlantıları” kitabında toplandı.

Araştırmanın “Nerelisiniz ve nereli hissediyorsunuz?” sorularına verilen sonuçları paylaşıyoruz.

Nerelisiniz?

“Memleket neresi” sorusuna verilen cevaplar analiz edildiğinde de memleket İstanbul diyenler %26,7 oluyor. Memleketini Erzincan olarak belirtenlerin oranı %6,3 olurken, memleketi Trabzon olanlar %5 ile üçüncü sıraya yerleşiyor Van’ın temsil edilme oranı %4,6 ile İstanbul, Erzincan ve Trabzon’dan sonra dördüncü sıraya düşüyor. Beşinci sıraya ise %4,4 ile Rize yerleşmekte diğerleri ise şöyle sıralanıyor: Ordu (%3,9), Sivas (%3,1), Kastamonu (%3), Malatya (%2,8), İzmir (%2,6), Erzurum (%2,2), Bursa (%2), Tokat (%1,7), Giresun (%1,7), Ankara (%1,5), Konya (%1,3).

Grafik 1: Adalar’da oturanların memleketlerine göre dağılımı

Nereli hissediyorsunuz?

Aşağıdaki grafikte ise Adalar’da oturanların nereli hissettikleri sorulduğunda verdikleri cevaplar görülüyor. Görüldüğü gibi diğer iki grafikte pek fazla öne çıkmayan “adalı” olmak oldukça fazla bir şekilde öne çıkmakta ve İstanbullu olmayı bile geride bırakmakta. Zaman içinde “adalılık” ve “İstanbulluluk” kimliği il temelli “hemşerilik” kimliklerinin önüne geçmekte.

Grafik 2: Adalar’da oturanların kendilerini “nereli hissettiklerine” göre memleketlerine göre dağılımı

“Nereli hissediyorsunuz” sorusuna verilen cevaplar analiz edildiğinde İstanbul geri planda kalmaya devam ediyor (%27) ve nereli hissedildiği sıralamasında “adalılık” daha belirgin bir şekilde birinci sırayı (%45,7) alıyor. Adalı olarak hissetmek adada ikamet edenlerin neredeyse yarısını bulmakta. Buna İstanbullu olmayı da eklersek bu oran %72,7’ye çıkıyor. Nereli olunduğu hissiyatı dikkate alındığında %1’in üstünde temsil edilen iller sıralaması şu şekilde: Van %3,3,  Trabzon %2,4, Erzincan %1,9, Rize (%1,5), Malatya (%1,3), Erzurum (%1,1), İzmir (%1,1), Ordu (%1,1). Görüldüğü gibi bazı iller listeden çıkmış durumda olup kalanların yüzdeleri de düşmüş durumda.

Adalı hissedenler, Adada doğanlar ve 1940 öncesi gelenlerde %75, 2001-2012 arasında gelenlerde ise %24,5

“Nereli hissedildiği” sorusunu 1. “illerli” kimlik veya “hemşeri” temelli kimlik, 2. “İstanbullu” kimliği ve 3. “Adalı” kimliği olarak yeniden kodlayıp Adalar’a göç etme dönemi ile çapraz tablo yapınca Tablo 6 ve Grafik 9 ortaya çıkıyor. Görüldüğü gibi adada doğanlar ve 1940 öncesi adaya gelmiş olanların %75’i adalı olarak hissetmektedirler; Adalı ve İstanbullu olmak birleştirilince adalı ve İstanbullu olma oranı %93 olmakta. Adalı olmak 1941-1960 arasında gelenlerde önemli bir yüzde düşüşü ile %45,3 olmakta 1961-1980 arasında gelenlerde Adalılık yüzdesi tekrar yükselerek %57 olmakta ve 1981-2000 arasında adaya gelenlerde oran tekrar düşerek %38 olmaktadır; 2001-2012 arasında gelenlerde ise oran %24,5. En son adaya göç eden grupta iller düzeyinde hemşerilik kimliklerinin oranı %42,9 ile en yüksek düzeyde olup Adalar’da doğanlar arasında bu oran %6,6. Bu bulgular yetmiş yıllık bir zaman diliminde ve göç edilen yerdeki yaşama süresi arttıkça iller düzeyinde “memleket” veya “hemşeri” kimliğinden Adalılık veya İstanbulluluğa doğru bir dönüşüm olduğunun göstergeleri. 

Kikare=61,23  P<0,000

Grafik 3: Adalar’da oturanların göç ettikleri dönem ve  kendilerini nereli hissettiklerine dayalı “İllerli”, “İstanbullu” ve “Adalı” olma durumu