Marmara Denizi’ndeki 200 mercan, Neandros Adası’nın derinliklerine nakledilmeye başlandı.
Volkan Narcı
Geçtiğimiz günlerde Türkiye’de ilk kez gerçekleştirilen bir çalışmayla Marmara Denizi’ndeki 200 mercan, Neandros Adası’nın derinliklerine nakledilmeye başlandı.
Marmara Denizi’nde canlı yaşamının önemli halkalarından olan mercanların atıklardan dolayı yok olması tehlikesi üzerine başlatılan çalışma, düzenlenen basın toplantısıyla tanıtıldı.
Taksim’de bir otelde gerçekleşen toplantıda, kimyasal, kanalizasyon ve inşaat atıkları nedeniyle Yassıada ve Sivriada’nın 20-30 metre derinliğinde bulunan yaklaşık 200 kırmızı ve siyah mercanın, Neandros Adası derinliklerine özel yöntemlerle taşındığı anlatıldı.
İstanbul Valiliği’nin desteklediği, İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi, Türk Deniz Araştırmaları Vakfı ve Adalar Denizle Yaşam ve Spor Kulübü Derneği işbirliğiyle gerçekleştirilen mercan naklinde, özel yöntemler uygulanıyor. Uzman dalgıçlar tarafından deniz dibinden alınan mercanlar Neandros Adası’nın derinliklerine götürülerek tekrar dikiliyor.
Bu projenin asal yürütücülerinden olan Adalar Denizle Yaşam Ve Spor Kulübü Derneği Başkanı Volkan Narcı ile “adamer” üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik. Narcı, Adalar, Marmara Denizi ve geleceği için dikkate değer bilgiler sundu.
Türkiye’de ilk kez yapılan bir çalışmayla projenizin adını duyduk? Bize Adamer Projesi’nden bahseder misiniz?
Sivriada - Neandros Mercan Transplantasyon Projesi
Prens Adaları, Yassıada ve Sivriada’da mercanlar olduğunu biliyor muydunuz?
Adaların derinliklerinde yüksek biyolojik çeşitlilik barındıran mercan toplulukları yaşıyor. Ağaçsı yapıları sayesinde başka canlılar için yumurtlama ve yaşam alanı görevi gören mercanların çoğu Akdeniz’e özgü türler... Yakın zamanda İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nde bu konuda tez çalışması yürüten Dr. Eda Topçu’nun çalışmasında ortaya koyduğu gibi, bazıları derin deniz türleri ve dünyada sadece Marmara’ya özgü olarak insanların dalarak ulaşabileceği derinliklerde yaşıyor. Aslında bu mercanları korumak ve izlemekle yükümlü ülkemizde bu konuda yeterli bilinç ne yazık ki hala yok. İki sene önce Yassıada’da başlayan inşaat sürecinde, bir de dere çamurlarının denize dökülmesiyle birlikte bu mercan topluluklarında toplu ölümler meydana geldi. Mercanlarla birlikte süngerler, Pinna kabukları ve daha birçok önemli deniz canlısı yok oldu. Tehdit bu sefer de Sivriada’dan geliyor. Sivriada’da yakında başlayacak inşaat çalışmaları sonucu, o bölgedeki mercanları da kesin bir ölüm bekliyor.
Sivriada’daki mercanları bekleyen yok olma sürecini önleyebilmek adına, ADYSK (Adalar Denizle Yaşam ve Spor Kulübü) Derneği, İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ile Deniz Bilimleri Ve İşletmeciliği bilim insanlarının rehberliğinde bir çalışma başlattı. Bu çalışma kapsamında mercanlar Sivriada’dan, inşaat bölgesinden daha uzak bir noktada yer alan Balıkçı Adası’na taşınacak. Böylelikle Sivriada mercanları fiziksel zarardan korunabilecek ve genetik zenginlikleri muhafaza edilmiş olacak. Tropik bölgelerde daha fazla yürütülen bu tür çalışmalar, ılıman iklim mercanları ile ise İspanya-Fransa kıyılarında çok az denenmiştir. Ülkemizde ise ilk kez bu tür bir nakil ve koruma çalışması gerçekleştirilecektir.
T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın izni ile başlayan proje kapsamında detaylı çalışmalar başlatılmıştır.
Ne zaman başladı bu proje çalışmaları?
Proje çalışmaları aslında 2 sene öncesine dayanıyor. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Nur Eda Topçu tarafından adalar etrafında izlenen ve bilimsel çalışmayı sadece kendisinin yürüttüğü bu canlıları onun sayesinde tanıdık. Ekosistem ve deniz yaşamı ile bizim hayatımızdaki bu denli önemli yeri olması, uluslararası birçok sözleşmece de korunan Dünya, Avrupa ülkelerinin üzerine titrediği bu kadar değerli bir canlının adalarda olması büyük bir mucizeydi. Ama her zaman ki gibi dünyanın en büyük yıkıcısı biz insanlar karşısında yaşam mücadelesi vermeye bunu yaparken de dünyamızı zenginleştirip bize besin kaynağı yaratmaya devam eden bir canlıyı tanıdık. Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Doç. Dr. Noyan Yılmaz, yaşayan tarih Serco Ekşiyan abimle yıllardır Eda Hocaya destek oluyorduk bu araştırmalarda. Sonrasında alınan inşaat kararları, Kurbağalıdere, diğer birçok ölümcül karar sonucu yapılan bunca işkence karşısında duramazdık ve bu canlıları kendi geleceğimiz için korumak için neler yapabiliriz diye düşünürken bir anda ”ADAMER” (Ada Mercanları) projesi çıktı ortaya ve bir anda tüm dostlar birlik olduk, başladık.
Projenizde destekçileriniz hangi kurum ve/veya kişiler oldu?
Gönüllü birçok dostumuz var, başta Eda Hoca proje danışmanımız, Deniz Bilimleri Ve İşletmeciliği Doç. Dr. Noyan Yılmaz proje danışmanımız, ayrıca tüm su altı, üstü görüntülerinde Serco Eksiyan var bu konuda bize destek olan. Özellikle Burgazada’dan İzel Levi Çoşkun sayesinde ilk destekçimizi bulup projenin başlamasını sağlanması sonrasında Doğsan Cerrahi Dikiş Tıbbi İlaç değer bulup destekçimiz oldu. Son olarak WWF-TÜRKİYE “Türkiye’nin Canı Programı” ile destekçimiz oldu. Ayrıca projenin başından beri Dr. Ahmet Ayan - Can Sınmaz - Su Altı Çalışmalarında ve Su Altı Fotoğrafçımız ve Sergi Belgesel Sorumlumuz Ferhan Coşkun ile Basın Danışmanı Gökhan Karakaş ile müsait olduklarında her konuda bize destek olan birçok gönüllülerimiz var.
Bugüne kadar mercanların taşınması ile ilgili hangi aşamalardan geçildi?
Bu güne kadar Sivriada'dan alınan mercan çerçevelenmeleri yapıldı. Neandros - Tavşan Adası’na taşınan, 24-33 bandında bulunan ekim yapılan yerdeki eski gırgır ağları temizlendi. Ekim yapılacak zeminin temizlenmesi, ekime hazır hala gelmesi, ekim yapılacak alanın çizgilerinin belirlenmesi ve çerçevelenmesi işleri yapıldı. Tüm bunları da günde sadece 2 dalış ile su altında 15 dk. sınırla kalarak yapmaya çalıştığımızı bilirseniz, ne kadar zor bir çalışma olduğu içerisinde olduğumuzu anlatabilmişizdir sanırım. Kararı size bırakıyoruz...
Sivriada ile Neandros arası transferler başladı ve bu güne kadar 100 bireyi taşıyarak büyük bir başarı sergiledik. Şimdi onları her 20 günde ölçüm, izleme ve kayıt çalışmaları yapılıyor Eda Hoca dünyaya yepyeni bir bilim ve su altı geleceği için büyüyecek bebeğini getirmeye hazırlanırken bizleri dışarıdan destekleyen Noyan Hoca ile bilimsel süreci yürüttük ve ciddi bir başarı da sağladığımızı düşünüyorum.
Kasım ayı içinde projenizle ilgili bir de ödül aldınız sanırım... Ne ödülüydü bu?
WWF-Türkiye’nin “Türkiye’nin Canı Programı” kapsamında 40. yıl yemeği gecesinde projemiz ödüle değer bulundu. Tüm ekibimiz adına ilk ödülümüzü aldık ama bence en büyük ödül projenin gerçekleşmesi ile bu canlıların yeni evlerine uyum sağlayarak geleceğimiz için bize yaşam kaynağını yaratmaları ve onları orada koruyabileceğimiz bir kararın ilgili bakanlıklar tarafından alınması için çalışmalar olacaktır.
Bundan sonraki adımlarınızdan söz eder misiniz?
Bundan sonra her 20 günde bir izleme çalışmaları yapılacak ve bu 1 yıl sürecek bu çalışmalar. Sonrasında ilgili bilim insanlarının hazırladığı bir tez ile uluslararası kayıtlara geçecek bir proje olacak. Dönem dönem yeni ekimler yapılacak oldukça meşakkatli ve önemli bir bütçe ile yapıldığı için yeni destekçiler ile sürekli kontrol edilmesi gerekiyor. Ayrıca onlar sayesinde bir resim sergisi ile bir de gelecek için bir belgesel yapılıyor. Ekim yapılan yerin mutlak sureti ile her türlü avcılığa kapatılması için bakanlık temsilcileri, paydaşlar, balıkçılar, vakıflar, kamu kurumlarının önerileri ile yasak alan içine alınması çalışması sürüyor.
Ve eklemek istedikleriniz şimdilik son söz yerine...
Yapılacak çok iş var gelecek için. Yıkmak-bozmak, düşünmeden yok etmek, tüm imkân ve kaynakları heba etmek çok kolay gerçekten. Zor olan korumak. Vereceğimiz zararların sonuçlarını iyice düşünerek geleceğe bakmalıyız. Sadece tek taraf için değil, tüm tarafların böyle bakması lazım... En önemlisi alınan tüm kararlarda geleceğimiz, mirasımız olan çocuklarımızın geleceğini düşünerek hareket etmeliyiz. Proje alanındaki hayalet ağlar, onların çıkartılması, denize verdiğimiz zararlar ki oksijen kaynağımızın %60-75 kaynağını bu denli hoyratça kirletmek, yok etmek neden? Gelin birlikte adalarımıza, geleceğimize, yaşamımıza değer katalım ve birlikte sahip çıkalım.
ADYSK.org
ADAMER.org
PROJE AMACI
Marmara Denizi’nde canlı yaşamının önemli halkalarından olan mercanların yok olmaya başlaması üzerine, Türkiye’de ilk kez uygulanan transplantasyon yöntemi ile taşınarak, mercanların yaşamasını ve çoğalmasını sağlamak.
Yassıada’da gerçekleştirilen inşaatın atıkları, gırgır ağlarının denize atılması ve son dönemde görülen yoğun kirliliğin etkilediği, Yassıada ve Sivriada’nın 25-30 metre derinliğindeki proje konusu sarı mercan türlerini, nispeten bu tehlikelerden uzak Neandros (Tavşan Adası) adasına özel yöntemlerle taşıyarak, yaşam alanı oluşturmak.
Sarı mercanların kurtarılması ve çoğalması ile diğer deniz canlılarına yumurtlama alanı ve yaşam kaynağı yaratılması.
PROJE DETAYLARI
Yassıada ve Sivriada derinliklerinden alınacak mercanlar, aynı su derinliğinde oksijenle buluşmadan Neandros Adasına taşınacaktır.
Tekrar aynı derinlik ve eşortama indirilip, Üniversitenin belirlediği noktalara ekilecektir.
Tüm taşıma işlemleri bittikden sonra 20 günde bir izleme dalışları yapılacak, veriler alınacaktır.
Yassıada ve Sivriada’ da bulunan bu hassas, koruma altındaki deniz canlılarının daha uygun koşullara taşınmasıyla oluşturulacak doğal deniz resifine ekilmesi sayesinde, yoğun kirleticilerden, inşaat sürecinde ortaya çıkan yoğun çözelti ve hafriyat atıklarıyla, diğer ölümcül ortamdan uzaklaştırılmış olacaktır.
Projenin çıktıları tez olarak yazılacaktır.
Sualtı fotoğrafları çekilecek ve projeye özel olarak Beng Production tarafından proje belgeseli yapılacaktır.
Projeyi takip eden aylar içerisinde ekimi yapılan Neandros Adası’nın deniz koruma bölgesi ilan edilmesi için çalışmalar başlatılmıştır.
‘‘ADAMER’’ Türkiye’ de ilk ve tek doğal mercan resifi (nakliyesi ve dikimi) projesi olarak planlanmıştır.
