Bazı yayın organlarında “Adalar’ın İdam Fermanı” başlıklı haberler yayınlanmakta ve haber içeriğinde Adalar İlçesi için hazırlanarak onaylanma aşamasında olan /1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planı hakkında iddialar bulunmaktadır. Gerçeği yansıtmayan bu haberler sebebiyle aşağıdaki açıklamaların yapılması zorunluluğu hasıl olmuştur.
Şöyle ki; Adalar ilçemizin sahip olduğu, tarihi ve kültürel değerleri barındıran özgün kentsel doku ile arkeolojik ve doğal niteliklerine sahip alanların korunması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla; 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’na uygun olarak, 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar plan çalışmaları konusunda kamuoyuna yansıyan, gerçeklerden uzak, yeterli bilgiye dayanmaksızın hazırlanmış açıklamalardan kaynaklanan bilgi kirliliğini önlemek amacıyla kamuoyu bilgilendirmesi yapılmasına gerek duyulmuştur.
Planlama Yetkisi ve Süreci Hakkında Bilgilendirme;
Adalar’da var olan yapılaşmalar geçmişten bugüne tartışma konusu olmuş, yapılaşmaların büyük çoğunluğu bütüncül bir planlama çalışması olmaksızın gerçekleşmiş, Adalar’ın sit kararları ile koruma altına alınmış olması da ne yazık ki bu durumu değiştirememiş, Geçiş Dönemi Yapılanma Koşulları ile ‘plansız’ yapılaşmalara devam edilmiştir.
Adalar ilçemizde, tüm alanlarda koruma ve yapılaşma kararlarının planlama disiplini altında sürdürülmesi amacıyla ‘bütüncül’ koruma amaçlı imar planlarının hazırlanması çalışmaları İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından başlatılmış, hazırlanan 1/5000 ölçekli Adalar Koruma Amaçlı İmar Planı 2011 yılında, ilgili Koruma Bölge Kurulu ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir.
1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı çalışmaları, mevzuatın ve planlama biliminin gereği olarak, üst ölçekli plan olan 1/5000 ölçekli Nazım İmar planı kararlarına uygun olarak, İller Bankası ile birlikte (%75 hibe alınarak) yaptırılmasına karar verilmiştir. İller Bankası tarafından yapılan ihalenin sonucunda “Adalar (İstanbul) 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı Yapılması” işi 2015 yılında tamamlanarak, Adalar Belediye Meclisince uygun bulunmuş, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 14. Maddesi gereğince İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğüne, 644 sayılı yasa gereğince de İstanbul Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne gönderilmiştir. Kentsel Sit Alanları için hazırlanan 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı teklifi Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 13.10.2016 tarih ve 1726 sayılı kararı ile tadilen uygun bulunmuş ve görüş alınmak üzere İstanbul V Numaralı Kültür varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’na iletilmiştir.
Hazırlanan ve onay sürecinde olan planlar, ilgili mevzuat gereğince, onay sonrasında bir ay süre ile askıya çıkarılacak, askı süreci sonrasında yapılacak olası değişiklikler doğrultusunda kesinleşerek yürürlüğe girecektir.
Adalar’da bugüne kadar gerçekleştirilememiş olan, tüm Adaları kapsayan 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı’nın hayata geçirilmesi, tarihi, çok kültürlü yapısı, doğal mirası ile çeşitli toplumların geleneklerinin ve yaşam biçimlerinin simgesi olarak günümüze kadar ulaşmış ve birer sanat eseri olarak biçimlenmiş kültürel varlıklarıyla açık hava müzesi niteliğindeki kentsel dokusuyla İstanbul’un Dünya’ya açılan penceresi olan Adalar’ın korunabilmesi için en önemli adımdır. Planlama çalışmalarında temel amaç hiç kuşkusuz Adalar’ın doğal ve kültürel değerlerinin korunmasının sağlanmasıdır. Bu kapsamda, var olan ve yaşamın sürdüğü/süreceği yerleşmelerin ihtiyaçlarının doğal ve kültürel değerleri koruyarak karşılanması temel ilke olarak da benimsenmiştir.
Özellikle günümüzde deprem tehlikesi ile yüz yüze olduğumuz bu coğrafyada, hangi yapı sistemi ile yapılırsa yapılsın, tüm yapılarda deprem olasılığına karşı ilgili mevzuatın gerektirdiği önlemlerin alınması zorunludur. Bu da ancak bütüncül plan yaklaşımı ile adaları koruma anlayışı çerçevesinde 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planının varlığı ile sağlanabilir. Aksi takdirde geçmişte olduğu gibi geçiş dönemi yapılanma koşullarına benzer parsel bazında alınan kararlar ile çarpık yapılaşmaya sebep olunacak ve Adaların dokusunun tamamen bozulmasının önüne geçilemeyecektir.
Yassıada ve Sivriada planlarına ilişkin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan ve onaylanan Yassıada’da da uygulaması gerçekleştirilmiş olan planların adayı ne hale getirdiği gerçeği ortadayken, İlçe Belediyesi tarafından yerelde plan yapılamadığı takdirde bu planların merkezi yönetim tarafından ele alınabileceği tehlikesini de biliyor olmak gerek. O nedenle bir an önce hazırlanmış olan planların onay aşamalarının tamamlanarak yürürlüğe girmesini sağlamak en büyük hedefimizdir.
Planlama sürecine halkın, sivil toplum kuruluşlarının ve uzmanların katılımının sağlanmadığı ve görüşlerinin alınmadığı iddiaları kabul edilemez;
1/1000 ölçekli plan çalışmalarının başlaması ile birlikte arazi çalışmalarının tamamlanmasının ardından, Yüklenici firma uzmanları tarafından hazırlanan plan taslakları, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Adalar Belediye Meclisi, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ve Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü uzmanlarından ve çeşitli kurumlardan kurum görüşleri alınarak oluşturulmuştur.
Adalarda yaşayan halkın, meslek odalarının ve sivil toplum örgütlerinin görüş ve önerilerinin alınması amacıyla planlama çalışmasının iki farklı aşamasında, sınırlama olmaksızın katılıma açık, ilan edilerek duyurulan katılım toplantıları, 22.01.2014 ve 26.11.2015 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Bu toplantıya bütün adalar halkı, sivil toplum kuruluşları, meslek odaları ve üniversiteler davet edilmiş ve katılım da sağlanmıştır. Plan yapım süreci devam ederken de plan hakkında bilgi almak için Belediyemize gelerek gerek akademisyen olsun gerek sivil toplum kuruluşu gerekse adalı vatandaşımız her zaman kendilerine bilgi verilmiştir.
Adaların Tematik Olarak Bölüneceği İddiası Gerçeği Yansıtmamaktadır.
1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı kararları arasında yer verilen farklı kullanımlara dayalı ‘tematik alanlar’ tanımlamasının kamuoyuna “Tematik Adalar” olarak yansıtılması, plan kararının içeriğini ve kapsamını aşan nitelemeler kamuoyunu yanıltıcı değerlendirmelerdir.
Diğer yandan, 2011 yılında onaylanmış olan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı kararlarından olan, benzer iddialarla dava konusu yapılmış ve ‘korumacı kararlardan oluştuğu’ yargı yerlerince tespit edilmiş, 4 farklı alan için geliştirilmiş ‘tematik alanlar’ başlıklı kararların, ‘tematik Adalar’ olarak isimlendirilerek, yeni ve koruma karşıtı bir kararmış gibi kamuoyu ile paylaşılmış olması iyi niyetten uzak bir eleştiri niteliği taşımaktadır.
Tematik alanlar konusunda olduğu gibi, orman alanları ve 2-b alanları konusunda kamuoyuna yansıtılan açıklamalar da gerçekten uzaktır. Bu konudaki tüm kararlar da 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı kararlarından olup, orman vasfını yitirdiği tespit edilmiş olan alanlardan (2-b alanları) yeniden orman oluşumu gözlenen alanlar orman alanı olarak düzenlenirken, 1. Derece doğal sit sınırları içinde kalan alanların da ağaçlandırılarak yeniden ormana dönüştürülmesi öngörülmüştür.
Plan kararları bütününde, orman vasfı devam eden tüm alanlarda orman alanlarının korunması yönünde kararlar geliştirilmiş olmasına rağmen, kamuoyuna tam tersi biçimde sunulmuş olması iyi niyetten uzak bir yaklaşımın varlığını göstermektedir.
1994 tarihinde Orman Bakanlığı tarafından 2B’ye konu alanlara ilişkin yapılan işlemlerin iptaline karar verilmesi üzerine mahkemeye yansıyan kararlar, söz konusu bu alanların orman vasfının korunarak hazine adına tescil edilmesine karar verilmesi yönünde olmuştur. Bu alanlar da 1/5000 planda ağaçlandırılacak alan fonksiyonunda kalmaktadır. Tematik alan fonksiyonu verilen alanlar orman paftalarında açıklık alan tanımlaması altında olup orman niteliği olan bir alanda yer almamaktadır.
- Sit sınırlarını değiştirme yetkisi ne İBB’nin ne de ilçe belediyesinin yetkisinde değildir.
Bu konuda asıl çalışmalar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bir süredir devam etmektedir.
Ev pansiyonculuğunun önü açılıyor iddiaları;
1/5000 ölçekli K.A.N.İ.P. Özel hükümler başlığı altında yer alan plan notlarında; “Konut+Ticaret alanları iskele çevresindeki merkezi alanlarda önerilmektedir.
Konut+Ticaret alanları için planda toplam 13 hektar alan ayrılmıştır. Bu alanlarda konut ve ticaret fonksiyonlarının yanı sıra otel, motel ve pansiyon türü konaklamalı turizm fonksiyonlarının yer almasına izin verilmektedir.”
Konut Alanlarında da “...Bu alanlarda konut işlevinin yanı sıra, belirlenen yoğunluğu aşmamak üzere “mevcut ve yeni yapılacak yapılar” pansiyon amaçlı olarak kullanılabilir.” Denmektedir.
1/1000 ölçekli plan hükümlerine ise Belediyemizin talebi üzerine metrekare kısıtlaması getirilmiş ve plan notu “Bu alanlarda konut kullanımının sürdürülmesi esastır. Konut dışı kullanımlarda; plan tipi, cephe düzeni gibi geleneksel özelliklerde bozulmaya neden olmayacak biçimde, ev pansiyonculuğu, butik otel, kafeterya, lokanta, perakende ticari birimleri gibi kullanımlar, planda ve plan uygulama hükümlerinde yer alan yapılaşma şartlarına uymak koşulu ile yer alabilir. Ev pansiyonculuğu ve butik otel yapılabilmesi için, parselin minimum 1.000 m² büyüklüğe sahip olması ayrıca yapının da 12.03.1982 tarihli Resmi gazetede yayınlanan “turizm tesislerinin belgelendirilmesine ve niteliklerine ilişkin yönetmelik” de yer alan pansiyonlarla ve butik otellerle ilgili bölümdeki nitelikleri karşılaması gereklidir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
13.10.2016 tarih ve 1726 sayılı İBB Meclis kararı ile bu hüküm “...Konut Alanlarında 500 m² den büyük parsellerde pansiyon kullanımı yapılabilir, ancak Bitişik Nizam yapılanma şartı olan parsellerde Pansiyon yapılması durumunda yan parsellerin muvafakatı alınmadan uygulama yapılamaz.” olarak yeniden değiştirilmiştir.
Konut kullanımını artırmak amacıyla konut alanlarında bodrum katlar 5000’lik planda da öngörülene benzer şekilde emsal değerler dışında bırakılarak iskâna açılması ve nüfusun artması iddiaları;
Hazırlanan 1/1.000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı, üst ölçekli nazım plan kararlarına sadık kalarak hazırlanmış olup, nüfus ve yoğunluk arttırıcı hiç bir karar taşımamaktadır. Üst ölçekli planın hedef nüfusu olan 52.500 kişi değeri aşılmamaktadır.
Bir bütün olarak bakıldığında; Mevcut yapıların kat sayılarının da azaltılması ve 2 kata indirilmesini öngören Yürürlükte bulunan Adalar Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve hazırlanmakta olan 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı ile mevcut nüfus kapasitesini arttırıcı değil, azaltıcı kararlar geliştirilmektedir. Bugünkü durumda 60.000 kişi olan mevcut konutların nüfus kapasitesinin plan dönemi sonunda 52.500 kişiye indirilmesi söz konusudur.
1/5000 ölçekli K.A.N.İ.P. da “...Eğimden dolayı birden fazla bodrum kat kazanılamaz. Ancak, kot tespiti ilçe belediyesi tarafından yapılan ve 2. Bodrum katı gerektiren alanlarda, 2. Bodrum kat iskân edilemez ve ortak alan olarak kullanılabilir. Bina kotu, arazi köşe noktaları kesişiminin orta noktasından alınır. Su basman, kot alınan noktaya göre maksimum 1 metredir. Eğimden dolayı kazanılan bir bodrum kat, emsal değerine dâhil değildir.” Denmekte iken
1/1000 ölçekli U.İ.P. “...Binaların kot alma biçimini değiştirmek amacıyla hafriyat ve dolgu yapılamaz. Bu planın onayından önce yapılmış olan hafriyat ve dolguların bulunduğu alanlarda, komşu parsellerin topografyaları ile eski tarihli hali hazır haritalar ile parselin özgün topoğrafik yapısı dikkate alınarak kodlandırma çalışması yapılacaktır. Yeni Yapının oturacağı köşe noktalarının aritmetik ortalaması binanın sıfır kotu olarak kabul edilecektir. Yeni yapılacak yapılara bu koşullara uyarak kot verilecektir.” Denmektedir. Bu da 1/1000 ölçekli planın koruma yaklaşımı çerçevesinde arazi eğiminden faydalanılarak bodrum kat kazanılmasının önüne geçmektedir.
Adalar ilçesinde günümüze kadar hiç üretilmemiş olan 1/1.000 ölçekli koruma amaçlı imar planının üretilmesi sürecinde eleştirilerin olması kaçınılmazdır. Eleştirilerin üretilmekte olan koruma amaçlı imar planının daha uygulanabilir hale gelmesi açısından olumlu katkı sağlayacağı kabul edilmektedir.
Ancak, hazırlanan ve onay aşamasında olan koruma amaçlı imar planı “Adaların geleceği için tehlike içeriyor ifadesi” eleştiri boyutunu aşan, kamuoyunu yanıltıcı bir ithamdır. Günümüze kadar bütüncül bir imar planına sahip olmayan Adalar ilçesinde planların tamamlanmasıyla birlikte; doğal ve kültürel değerlerin korunması, konut stokunun kabul edilebilir sınırlara çekilmesi, kaçak yapılaşmanın önüne geçilmesi, deprem riski altında olan yerleşmede yer alan sağlıksız/niteliksiz yapıların yenilenmesi sağlanabilecektir.
Plan kararlarında kıyı alanlarının doğal sit sınırları ile bütünleştiği alanlar planda ağaçlandırılacak alan veya doğal karakteri korunacak alan olarak tanımlanmış olup herhangi bir müdahaleye izin verilmemiştir. Kıyı alanlarının kentsel doku ile bütünleştiği ve halen kullanılmakta olan alanlar rekreasyon alanı olarak tanımlanırken, henüz kullanılmayan ve günümüze kadar korunmuş alanlar ise doğal karakteri korunacak alanlar olarak tanımlanmıştır. Bu düzenlemeler yapılırken 3621 sayılı Kıyı Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde kararlar üretilmiştir. Bu nedenlerle, kamuoyuna yansıtılan ve plan kararlarının kıyı ekosistemi üzerinde tahribata neden olacağı eleştirileri de dayanaktan yoksun itham niteliğindedir.
