Gurbet Kuşları filminin afişi
Sinema tarihimizin önemli isimlerinden biri olan Burgazadalı ünlü yönetmen Halit Refiğ, ölümünün 10. yılında Adalar Sanat ve Kültür Evi Derneği'nce düzenlenen etkinlikle anıldı. Büyükada Çınar'daki Çelik Gülersoy Kültür Merkezi'nde 4 Eylül Çarşamba akşamı düzenlenen etkinlikte, sinemamızda göç olgusunun işlendiği ilk film olan ve rejisörlüğünü Halit Refiğ'in yaptığı 1964 yapımı "Gurbet Kuşları" izlendi. Gösterimden önce, usta yönetmenin müzikolog eşi, emekli Prof. Gülper Refiğ ile, hem film üzerine, hem de birlikte geçirdikleri 35 yılın hikayesini duyarlı bir dille kaleme aldığı "Halit Refiğ" kitabı hakkında kısa bir söyleşi yapıldı.
Etkinliğin moderatörlüğünü yapan Deniz Pala Özacar, söyleşiden önce Gurbet Kuşları hakkında kısaca bilgi vererek, siyah beyaz ve İstanbul hakkında muhteşem nostaljik görüntüler içeren filmin, gösterime girdiği yıllarda seyirciden olağanüstü bir ilgi gördüğünü belirtti. 1. Antalya Film Festivali'nde Gurbet Kuşları'nın "En iyi yönetmen", "En iyi film" ve "En iyi senaryo" ödüllerini aldığını hatırlatan Özacar, köyden kente göç ederek şehrin zenginliğinden pay almak isteyen bir ailenin hikayesinin kapsamlı bir şekilde işlendiği sosyal gerçekçilik türündeki filmin yurt dışında da ilgi gördüğünü, özellikle Hindistan'da büyük yankı uyandırdığını söyledi. Tanju Gürsu, Filiz Akın, Pervin Par, Özden Çelik, Hüseyin Baradan, Önder Somer, Sevda Ferdağ gibi sinemamızın emektarı pek çok oyuncunun başrolleri paylaştığı filmin Cüneyt Arkın'ın da ilk filmi olduğunu hatırlatan Özacar, Gülper Refiğ'den filmin Turgut Özakman'ın Ocak oyunundan mı, Orhan Kemal'in Gurbet Kuşları romanından mı uyarlandığı konusundaki bilgi karmaşasına açıklık getirmesini istedi. Gülper Refiğ, film şirketinin Özakman'ın oyununu satın aldığını, ancak Halit Refiğ'in yepyeni bir senaryo yazdığını, Orhan Kemal'in romanının sadece ismini kendisinden izin alarak kullandığını ve senaryodaki bazı karakterlerin diyaloglarını Orhan Kemal'e yazdırdığını, her zamanki alçak gönüllü kişiliği ile kendisini geri planda tutup senaryo için para almadığını anlattı.
Kitap kapağı
Halit Refiğ'i, "Selanikli bir aile geleneğinden gelen, onurlu, başı dik, efendice yaşamak isteyen, maneviyatı maddiyatın üzerinde tutan büyük bir dünya" diye tanımlayan Gülper Refiğ, "Gurbet Kuşları'nın, yönetmenin hayatı ve sinemasındaki rolü" üzerine bir soru üzerine de, bu filmin Refiğ tarafından 29-30 gibi çok genç yaşlarda çekilmesine karşılık olgun bir film olduğuna işaret etti.
İlk Aşk-ı Memnu dizisine ve Yorgun Savaşçı, Karılar Koğuşu, İki Yabancı, Hanım, Köpekler Adası gibi filmlere imza atmış ünlü yönetmenin Burgazada'yla bağı hakkındaki soruya da, Gülper Refiğ, "Çocukluğunun yaz aylarını dedesinin Adadaki konağında geçiren Halit Refiğ'in, sonraki yıllarda da huzur bulduğu bir sığınak olan adasından hiç kopmadığı" karşılığını verdi. 11 Ekim 2009 tarihinde 75 yaşında aramızdan ayrılan Halit Refiğ için bu yıl ilk anma etkinliğinin Büyükada'da yapıldığını, bunu yıl sonuna kadar başka etkinliklerin izleyeceğini vurgulayan Gülper Refiğ, Adalılarla birlikte açık havada "Gurbet Kuşları"nı seyredip, isteyenlere kitabını imzaladı.
Yeditepe Yayınevi tarafından basılan ve "Ben Aşk'ı Doğu'da tanıdım, Batı'da Ölüm'ü gördüm" üst başlığını taşıyan "Halit Refiğ" kitabında, Gülper Refiğ, yönetmenle tanışmalarından, Oğuz Atay ve Metin Erksan'ın şahitliği ile evlenmelerine, Cihangir, Burgazada ve Sapanca'da geçen yaşantılarına kadar pek çok anıya, Refiğ'in filmlerine, yurt dışında sinema dünyası ile ilişkilerine, kişiliğine, hayat felsefesine geniş yer veriyor. Eşine olan derin sevgi ve bağlılığını ise konu başlıkları arasında yer alan, hatıra defterinden alıntılarda gözler önüne seriyor.
Mamam
Film öncesi moderatör Deniz Pala Özacar, Prof. Gülper Refiğ ile kısa bir söyleşi yaptı.
Halit Refiğ için yapılan anma etkinliğini adalı sanatseverler ilgiyle izledi. (Foto: Cengiz Pala)
Gurbet Kuşları filminden bir kare...
