Facebook duyurusunda okuyunca "hiç kaçmaz bu konferans" diyerek erkenden mekana vardım. Kendime ön sıradan yer buldum. Adalar Belediye Başkanımız Erdem Gül'de dinleyiciler arasındaydı. Konferansı Adalar Kent Konseyi düzenledi. Yaklaşık yetmiş (70) Adalı vardı.
Konuşmacımız değerli araştırmacı gazeteci Adalı Adil Bali detaylı olarak Horoz Reis’in hayatını bizlere anlattı.
Horoz Reis (asıl ismi Berç Yetvard Akdeniz) veya Dayday lakaplı bir eski Adalı balıkçı. (doğumu 1926) Kışın her saatte Adalar’da acil deniz taşımacılığı - ana kıtaya hasta taşıması yapardı. Ekmeğini balıkçılıktan kazanıyor. İlkokul üçüncü sınıfa kadar okumuş. Yazın başka teknelere bakım onarım boya işleri de yapıyor. Çocuk yaşlarında babasıyla balık tutmaya çıktığında elindeki horoz oyuncağını denize düşürmüş, aramışlar denizde bulamamışlar. Çok üzülmüş. Horozum da horozum diye tutturmuş. Babadan balıkçı çocuğun ismi Horoz olarak kalmış. Sonra da Horoz Reis. Teknesinin adı "Yetişen" idi.
Eski sepya fotoğrafları izledik. Ağları onarırken, balık tutarken. Akşam çarşıda Nanos'un kahvesinde (elektrik idaresinin yan tarafı) çay içerken.
Adil Bali anlatıyor:
Her gün ciğer alır, evinin evinde kedilerini beslerdi. Akşam eşi Mari teyzenin hazırladığı yemeği yerdi. Meyhanede arkadaşları ile zaman geçirdiği olurdu. Hanımları bundan rahatsızlık duyuyorlardı.
Doktor Yorgo Çiropulos (Turhan bey) hastalara bakar, gerekiyorsa Horoz Reise haber verilir, hasta Horoz Reis tarafından ana kıtaya motorla taşınırdı. Ana kıtaya hasta taşıyıp geri dönme süreci 24-48 saat sürüyordu.
Dr Yorgo Çiropulos'un Çocukları sonraları Atina'ya taşınmış, orda iş kurmuşlar. Çocuğu Taki, geri dönmüş şu anda Adada papaz olarak yaşıyor.
Dr. Yorgo Çiropulos kalp krizi geçirmiş, maalesef ana kıtaya yetiştirilememiş.
Bisikletçi Maça (Mehmet Ataermen) bey oksijen kaynağı yapardı, hastaya gerekiyorsa oksijen tüpü ile oksijen verirlerdi. Bu üç insan Adalar’da sivil toplum görevlisi olarak çalıştılar.
Horoz Reisi önce bir akrep sokuyor, sonra sağlığı bozuluyor, 14 aralık 1978'de 52 yaşında kalp krizi nedeniyle vefat ediyor. Büyük bir cenaze töreni düzenleniyor. Çok sayıda tekne ile Kartal'dan Adalar'a Kumsal'a getiriliyor ve sonra Kınalıada’da kilisede dini tören yapılıyor, omuzlarda mezarlığa taşınıyor ve orada toprağa veriliyor.
Horoz Reis ile ilkokulda aynı sınıfta okuyan Zuhal Hanım toplantıya geldi. Horoz Reis ilkokulda son sırada ders dinlermiş. Sınıf arkadaşı, komşu hanım, balıkçı arkadaşı, onunla ve diğer balıkçılarla olan hatıralarını anlattılar.
Adalar Kent Konseyi’ne tavsiyeler yapıldı, Horoz Reis Parkı, heykeli düşünüldü. Adada iki ayrı yerde yaşadığı evlerin kapısına plaket koyalım, dendi.
Horoz Reis’in kızkardeşinin kız torunları bugün Atina'da yaşıyorlar, oğlu Allen önce Arjantin'e gitti sonra Çin'e yerleşti.
Horoz Reis’i konferansta beraberce andık, iyiliklerle yad ettik.
O’nun için belgesel çalışmaları yapılıyor. Yardımcı olurlarsa yapımcılar çok memnun olacaklar.
Adalar Kent Konseyi üstünden iletişim mümkün.
Konferans sonrası kurupasta çay ikramı yapıldı, daha sonra muhteşem ses lirik soprano Nesibe Özgü Turgay tarafından piyano eşliğinde Türkçe tangolar konseri verildi.
Bu konferans serisi aynı mekanda iz bırakmış diğer Adalı isimler ile devam edecek.
***
Bir not.
Prinkipo (bugün Büyükada) ismi tüm Roma, Bizans, Osmanlı ve erken cumhuriyet döneminde bizim adamız için kullanılmış, sonra ne olmuşsa olmuş, devlet erkanı değişmesini gerekli görmüşler değiştirmişler, aslında bu mantıkla Ankara, Trabzon, Tarabya isimlerinin de değişmesi gerekirdi, onlar da Roma öncesi dönemden kalma isimler.
---
Prinkipo, 13 Ağustos 2019
