Yunan asıllı bir müzik bilgini diyebileceğimiz Nikiforos, 21 Temmuz 1944 tarihinde Yunanistan’ın Kefalonya (Cephalonia) bölgesindeki Argostoli’de dünyaya geldi. Ailesi 1946 yılında Orta Afrika’ya göç etti.
Kongo’nun Lubumbashi (Elizabethville) kentinde okula başladı. Eski Yunanca, Latince ve klasikler konularında eğitim aldı. Küçük yaşta Gregoryen şarkılarıyla tanıştı. Bu O’nun geleneksel ve klasik müziğe olan ilgisini arttırdı.
Zambiya’da, Livingston gazetesinde muhabir olarak çalışırken, geleneksel müziğin önemi, Antropoloji Müzesi’nde Animistik ritüele geçişin ve atalara ibadetin (anchestor worship) şarkı ve dansları üzerine çalışma fırsatı buldu.
1963 yılında Ottawa Üniversitesi’nden İngilizce, Fransızca ve Latince üzerine çalışmak üzere burs kazandı. 1967 yılında Graham John Bond ile buluşmak üzere Londra’ya gitmiş, O da kendisini Britanya ve Celtik Folk Müziği, Hammond orgunda modern caz ve blues ile tanıştırmıştır.
Mr. Metaxas müzik bilgisini, ustasına yakın olmak için uzun seyahatlere ve evini bile taşımaya sebep olan klasik usta-öğrenci sistemiyle geliştirmiştir. Bu şekilde bir buçuk sene Bizans şarkıları söyleme geleneklerini Stravronikita Manastırı’ndaki keşişlerle ve özellikle Bizans şarkılarının Kapadokya geleneğinin takipçileri Rahip Dionysius Firfiris ve Rahip Gabriel ile çalışmak için Mt. Athos’ta yaşadı. Oradan Selanik yakınlarına taşındı ve Selanik Başpiskoposluğu’na bağlı Bizans Müziği Okulu’na kabul edildi. Orada konularında efsane statüsüne gelmiş hocaların öğrencisi olma fırsatı buldu. Chrysanthus Protopsaltis’in (İlk Muganni -Kilisede Başkoristi- Baş Korist’in üstünde onur ünvanlı bahşedilen korist) Talliadoros Protopsaltis’in ve Karamanis Protopsaltis’in derslerini takip etti. Bizans müziğinin bu döngüsünü tamamlamak için Simon Carras okulundan çıkan en yetenekli koristler Mr. Vassilis Nonnis ve Lycourgos Angelopoulos’un yakın öğrencisi olmak için Atina’ya taşındı. Nikiforos Metaxas, Kanun (bilinen oryantal müzik geleneğinin bütün tonlarını ve aralıklarını mükemmel olarak çıkarabilen oryantal bir çalgı) ile ilgilenmeye Mr. Nonnis ile başladı. Mr. Nonnis bu çalgının Yunanistan’daki son ustalarından biridir. Mr. Metaxas, Vassilis Nonnis’e Yunanistan’da eski Bizans parçalarını müzik enstrümanlarına ilk uyarlama çabası olan ilk albümü ‘Naus’u yapmasına yardım etmiştir.
1985’te Atina’daki Delfi Avrupa Kültür Merkezi, Mr. Metaxas’a Türkiye’de Kanun sanatını ve müzikte Türk geleneklerini özellikle Osmanlı dönemini çalışması için burs önermiştir. 1985’te Mevlevi tarikatının son temsilcilerinden biri olan efsanevi neyzen Niyazi Sayın Mr. Metaxas’ı ney ve bilinen genel Türk müziği sistemi öğrencisi olarak kabul etmiştir. Ünlü kanun virtüözü Erol Deran da Mr. Metaxas’ı öğrencisi olarak kabul etmiştir. Bu iki usta da Beylerbeyi’nde yaşamaktadır. Mr. Metaxas da onlara yakın olmak için Beylerbeyi’ne komşu olan Çengelköy’e taşınmıştır ve Asya tarafındaki 16. yüzyıldan kalma tarihi Altın Çinili Aya Yorgi Kilisesi’nde 10 sene koristlik yapmıştır. Mevlevi ayini ve Sema (Dervişlerin gerçekleştirdiği kutsal dans) uzmanı Nezih Üzel tarafından Mevlevi tarikatının törenleri ve mistizm ile tanıştırılmıştır. Sonuçta Doğu’nun pentatonik müziğinden Afrika’nın ritim ağırlıklı müziğine, batının klasik ve caz müziğinden Arapların makam müziğine kadar, bilhassa geleneksel ve dini müzikleri de kapsayacak şekilde her tarz müziği felsefesi ile öğrenmiştir.
1986’da müzik grubu ‘Bosphorus’un kurulması Nikiforos Metaxas’ın hocalarıyla olan ilişkilerinin bir sonucudur. ‘Romioi Synthetes tis Polis’-‘Greek Composers of the City’nin muhteşem kaydı grubun Kemençe virtüözü İhsan Özgen liderliğinde oluşumunu ateşlemiştir. Nikiforos Metaxas Iannis Zannos ile birlikte çıkardığı uzunçalar Columbia E.M.I. tarafından dağıtılmıştır. ‘Bosphorus’ grubunun artistik ve kültürel mirası gelecek nesiller tarafından bir sınıf atlama olarak değerlendirilecektir. ‘Bosphorus’ grubu o zamanın en önemli Osmanlı müziği virtüözlerinden oluşmaktadır. Türkiye, Yunanistan, Hollanda ve Fransa’daki tarihi konserler sayesinde eğer olmasaydı unutulmak üzere olan yeni bir ruh iletmiştir. Grup, bilinen ve göz ardı edilen 17. yüzyıl bestelerinin repertuarının zenginleştirilmesi ve geliştirilmesi ile iyi bilinir hale gelmiştir. Grup, bu eski parçaların yorumunu müzisyenlere daha geniş bir artistik ifade olanağı sunarak özel bir yolla yapmıştır. Grup efsanevi bir statüye ulaşmıştır ve tarihi araştırmacıların araştırma konusu haline gelmiştir. ‘Bosphorus’ Türkiye’de ve Yunanistan’da taklit edilmeye başlanan bir okul yaratmıştır.
Bosphorus topluluğu üyeleri Erol Deran, Uğur Işık, Hasan Esen, Abdi Coşkun, Mutlu Torun ve Arif Erdebil cenaze töreninde
Bosphorus’ta sazendelik yapanlar arasında Erol Deran, Mutlu Torun, Abdi Coşkun, Uğur Işık, Hasan Esen, İhsan Özgen ve Arif Erdebil gibi tanınmış sanatçılar bulunmaktadır. Klasik saz müziğimizden oluşan konserler verdiler, CD’ler doldurdular.
Bosphorus Grubu’nun Nikiforos Metaxas’ın yapımcılığını üstlendiği ve hem Türkiye hem de Yunanistan’da dağıtılan ana ve en önemli kayıtları:
- Romioi Synthetes Tis Polis - (Greek Composers of the City) 1987
- Bosphorus - Pallas Theatre Atina Canlı Kayıtları, Mart 1988
- Bosphorus - Herod Atticus Konseri Canlı Kayıtları 31 Mayıs 1990
- Bosphorus - 540 years after (Mt. Lycabettus’taki 6-7 Eylül konserleri canlı kayıtları dağıtım Lyra - 1994
- Bosphorus - Canlı kayıtlar-Herod Atticus Theatre-Atina
- Bosphorus - Echoes from the Labyrinth - Sponsor Yapı Ve Kredi Bankası, dağıtım Yunanistan’da Ankh - World Files - 2000
- Bosphorus - Osmanlı İmparatorluğu’nda Müzik - 6 CD Ada Plak ile İstanbul.
Grubun tarihi özgeçmişi, aktiviteleri, müzisyenlerin biyografileri ve diskografileri online olarak aşağıdaki linklerde bulunabilir: www.halkicentre.org
Vassiliki, Rum Ortodoks Kilisesi Patrik Bartholomeos Hazretlerine restorasyondaki okulu gezdirirken1994’te ‘Bosphorus’ daha geniş kitlelere ulaşmak amacıyla bünyesine yeni genç üyeler alarak filizlenmiştir. ‘Lighthouse of Anatolia’ grubunu oluşturmuştur ve ilk defa Yunan müzisyenleri kucaklamıştır. Bu grup Yunan ve Türk folk müziği geleneğini irdelemiştir. Bosphorus klasik bir grup olarak devlet konservatuvarından önemli profesörleri barındırırken, Anatolian Lighthouse genç üyeleriyle yeni bestelere, çağdaş yorumlara ve diğer gruplarla iş birliği içinde geleneğin alternatif yollarla yorumlanması konularında daha esnektir. Yorumcu ve söz yazarı karizmatik kişilik Vassiliki Papageorgiou, bu gruplar tarafından yapılan CD’lerin çoğuna ilham kaynağı olmuştur. Bu grupların Nikiforos Metaxas ve keman ve kemençe virtüözü besteci ve şef müzisyen Hasan Esen tarafından yapılan en önemli CD’leri:
- Phanari Tis Anatolis - Anadolu Feneri - “Lighthouse of Anatolia” - Yunan ve Türk folk şarkıları, yorumcu Melda Kurt ve Vassiliki Papageorgiou. Yunanistan’da dağıtım MBI tarafından 1995’te ve Türkiye’de ADA Müzik İstanbul.
- Phanari Tis Anatolis - Anadolu Feneri - Lighthouse of Anatolia - Balkan Dreams 1996, Anadolu Feneri- Balkan Düşleri (Ada Müzik-İstanbul) 1996
- Bosphorus - Last Boat from Halki 1997. Hasan Esen’in yeni besteleriyle ve Vassiliki’s Papageorgiou’nun sözleriyle.
- Bosphorus - Heybeli’den Son Vapur”(Ada Müzik-İstanbul) 1998. Eskisinin Türk versiyonu.
- Nikiforos Metaxas’ın diğer yapımları Vassiliki Papageorgiou’nun ve Hasan Esen yönetimindeki Bosphorus müzisyenlerinin aktif katılımlarıyla: The Group Durga ile Vassiliki Papageorgiou - The Silk Road 1998.
- Bosphorus - Mode Plagal - Beyond The Bosphorus –2003
- Bosphorus ve Yunan Group Mode Plagal işbirliği ile
Vassiliki, hayat arkadaşıyla vedalaşıyorVassiliki Papageorgiou ve diğer Yunan müzisyenlerle işbirliği yaparak çok ünlü olan Grup Gündoğarken’in 3 ana CD’sinin kaydının yapımında ve aranjman yardımında bulunarak Mr. Metaxas 1997-2002 yılları arasında Universal Müzik için de çalışmıştır. 10 şarkısı Türkiye’de hit olmuştur. Bu şarkılardan popüler olan bazıları hala 12 yıl geçse de Türk televizyonlarında ve radyolarında çalmaktadır.
Gündoğarken kayıtlarının bazı şarkıları Vassiliki Papageorgiou’un şarkı sözleriyle Yunanistan için kendisi tarafından tekrardan yorumlanmıştır. Mr. Metaxas bu kayıtlardan aşağıdaki albümleri yapmıştır:
- Vassılıkı Papageorgıou - Gündoğarken “Ah Agera” (ANKH Productions World Files) 1999
- Vassılıkı Papageorgıou - Gündoğarken- Βραδινός Της Πόλης Ουρανός – Night sky of the City (CD Protasıs) 2004.
- Vassılıkı Papageorgiou - Gündoğarken Söylüyor (Ada Müzik-İstanbul) 2003
Çağdaş ‘Bosphorus’ grubunun tarihi, müzisyenlerin biyografileri ve diskografileri online olarak aşağıdaki linklerde bulunabilir: www.halkicentre.org
1995’ten beri Nikiforos Metaxas ve Vassiliki Papageorgiou Heybeliada/Halki’de yaşamaya başladılar.
2002’de Mr. Metaxas ve Vassiliki Papageorgiou özel bir kurum olan ‘Bosphorus Kültür Birliği’ni Alexandroupolis, Trakya’da kurmuştur. Konser ve kayıt organize etmek dışında kurumun amacı kimsesiz bırakılan Heybeliada’daki Yunan Okulu’nun restorasyonuna başlamak için gerekli yasal izinleri almak ve fon oluşturmaktır. Nikiforos Metaxas ve Vassiliki Papageorgiou’un bundan sonraki hayatları, bütünüyle Heybeliada/Halki’nin kalkınmasını kapsayan faaliyetlerde bulunmak olmuştur.
Tercümedir
