KORUNAda – Şeffaflığın olmaması ve bilgi kirliliği aşı karşıtlığını besliyor – 6 Ocak 2021

Bu bülten Adalar C-19 Danışma Kurulu editörlüğünde hazırlanmakta
ve adalidergisi.com tarafından desteklenmektedir.

Yılın son günlerinde KOVID-19'a karşı aşının geliştirilmiş olması, tüm dünyaya umut verdi. Ancak birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de aşılarla ilgili sorular cevap bekliyor. Herkese yetecek aşı yokken, pandemiyi durdurmak mümkün olabilecek mi? Bir çok ülke bu soruna çözüm bulabilmek için aşı takvimini değiştirerek tek doz aşı uygulamasını veya iki hafta yerine daha uzun aralıkla yapılmasını planlamaya başladı. Bizim ülkemizde sorun daha da karmaşık; pandeminin başından beri süreci güven vermeyen şekilde yöneten, gerçek verileri açıklamadığı ortaya çıkan Sağlık Bakanlığı'nın bu tavrı aşıya karşı bir güvensizlik yaratmış durumda. Yapılan araştırmaya göre halkın sadece %44'ü aşı olmak istiyor. Ancak toplumsal bağışıklık için toplumun en az %66'sının aşılanması gerektiği hesaplandığına göre bu orana nasıl ulaşacağız? Aşı konusundaki tüm tereddütlerin en kısa sürede giderilerek tatmin edici bilimsel verilerin, güvenilir kişiler tarafından açıklanması, sürecin şeffaf ve programlı şekilde yönetilmesi pandemiyi yenmek için elzem gibi gözüküyor. Yoksa aylardır beklediğimiz ve olağanüstü şekilde kısa sürede insanlığa sunulan aşı bile bize çare olamayacak...

Sağlıklı yılllar…

Kovid-19

Adalar - İstanbul

• Adalar Pandemi Danışma Kurulu 3 Ocak Pazar günü 20.30’da toplandı. Toplantıya, Danışma Kurulu üyelerinden Dr. Özlen Tümer (Burgazada), Prof. Dr. Benan Müsellim (Büyükada), Dr. Avedis Demir (Kınalıada), Diş Hekimi Pınar Satıoğlu (Büyükada), Sevim Çavdarlı (Burgazada), Halim Bulutoğlu (Büyükada) ve Bülent Özden katıldı. Toplantıda aşı konusundaki bilgi kirliliği ve sonuçta çok yaygın olarak görülen aşı karşıtlığı ele alındı. Sağlık Bakanlığı’nın güven vermeyen yönetim tarzının bunda esas etken olduğu vurgulandı. Bilim insanlarına ve meslek kuruluşlarına kulak verilmesi gereğinin altı çizildi. Sürecin Adalar’da yakın takibi Kurulun gündeminde olacak. Önümüzdeki günlerde bu konuda herkese açık bilgilendirme toplantısı yapılması planlanıyor.
• Dr. Mehmet Baltalı (Büyükada) yazdı: DSÖ, FDA gibi kurumlar aşıların hangi şartlarda kullanımına izin veriyorlar? Faz3 çalışması nedir ve neyi amaçlamaktadır? BioNtech aşısının faz3 çalışması nasıl yapıldı? SinoVac aşısının çalışmaları ne aşamada? SinoVac aşısının Türkiye’deki çalışması güvenilir mi? Bir doktor olarak hangi aşıyı olmalıyım?
• Adalar Pandemi Danışma Kurulu koordinasyonunda düzenlenen sohbet dizisi: Dizinin üçüncüsü geçtiğimiz Pazar günü “Pandemide Sokak Hayvanları - Zor bir coğrafyada hayvansever olmak” başlığı ile youtube üzerinden canlı olarak yapıldı. Pınar Satıoğlu, Dr. Müge Özdemir ve Murat Yasa’nın konuşmacı olduğu canlı yayının moderatörlüğünü Benan Müsellim yaptı. Sohbetler dizisinin dördüncüsü, 10 Ocak Pazar günü saat yine 14.00’de. Bu defa, “Pandemi ve sonrası: Ekonomi, Politika ve Yaş(ç/l)ılık” canlı yayının konusu. Konuşmacılar ise Zülfü Dicleli ve Gülay Kayacan. Oturumun moderatörlüğünü Sevim Çavdarlı yapacak. Daha detaylı bilgi ve yayın bağlantıları Bülten Özel bölümümüzde...

İstanbul

• İstanbul Bilgi Üniversitesi'nden virüsle ilgili bilgi kirliliği araştırması: Yüzde 50 kelle paçaya inanıyor. Dr. Emre Erdoğan "Alınan sonuçlar, Türkiye’de komplo teorilerine inananların oranının yüksek olduğunu gösteriyor" diye konuştu. İstanbul Bilgi Üniversitesi, koronavirüsün ortaya çıkardığı komplo teorilerini araştırdı. İstanbul Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nün yürüttüğü infodemi (bilgi kirliliği) araştırmasının sonuçları açıklandı. Araştırma kapsamında, 10 binden fazla tweet analiz edilirken, 1629 kişiyle de anket çalışması yapıldı.

Türkiye

• 81 İl Sağlık Müdürlüğü’ne yazı gönderildi; özel hastaneler ile üniversite hastanelerinde de aşı yapılacak. Sağlık Bakanlığı, yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) aşı uygulama sürecine özel hastaneler ve üniversite hastanelerine de dahil etti. Yazıya göre, bakanlıkça uygulanacak Koronavirüs (Kovid-19) aşısı, Aile Sağlığı Merkezleri ile kamu ve üniversite hastaneleri ile özel hastanelerde (Kamu/Vakıf) oluşturulacak Kovid-19 aşı uygulama birimlerince yapılacak. Aşı olacak vatandaşlar ise bu birimlere MHRS üzerinden alacakları randevuyla başvuracak.
• İki Anket: Koronavirüs aşısı yaptırmayı düşünenlerin oranı artışa rağmen yüzde 45-50 aralığında. Ipsos tarafından yapılan araştırmaya göre Koronavirüs aşısı yaptırmayı düşünenlerin oranı yüzde 38'den yüzde 44'e ulaştı. "Aşı bireylerin kullanımına hazır olduğunda, ne zaman aşı yaptırmayı düşünürsünüz?" sorusuna "Hemen" yanıtını verenlerin oranı da yüzde 19 olarak belirlendi. MetroPOLL Araştırma Şirketinin anketine göreyse ”Koronavirüs aşısı geldiğinde yaptıracak mısınız?" sorusunun yöneltildiği ankete katılanların yüzde 51,5'i "Evet, yaptıracağım" derken, "Hayır, yaptırmayacağım" diyenlerin oranı yüzde 48,5 oldu.
• Sağlık Bakanlığı, Çin'den gelen aşıların analiz çalışmalarına başladı. En az 14 gün sürecek testlerin ardından uygun bulunması halinde aşı, “acil kullanım onayı” verilerek kullanıma sunulacak. Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 30 Aralık 2020 sabahı Ankara’ya getirilen CoronaVac aşılarından alınan numuneler, analizlerinin yapılması için soğuk zincir ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) Laboratuvarları'na gönderildi.
• Aşıda acil kullanım onayı' kararına TTB Genel Sekreteri Prof. Bulut'un yorumu: Aşıya güven için veriler paylaşılmalı. TTB Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut, 'aşıda acil kullanım onayı' kararına ilişkin "Çin aşısının Faz-3 sonuçları henüz çıkmadı. Acil kullanım onayı için verilerin kamuoyuyla ve meslek örgütleriyle şeffaf bir şekilde paylaşılması gerekir ki insanlar aşıya güven duysun" değerlendirmesinde bulundu. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri ve immunoloji uzmanı Prof. Dr. Vedat Bulut, Sağlık Bakanlığı'nın 'aşıda acil kullanım onayı' kararını RS FM'de yayınlanan Atilla Güner'le Akşam Postası'na yorumladı. Bulut, yaptığı açıklamada "Batı'da acil kullanım onayı almış aşılar, 60 bin sağlıklı gönüllünün 40 bin kişinin sonucunu vererek bunu aldı. Faz-3'e yeni başlamış bir grup, 100 kişilik bir veriyle gelse siz bunu acil kullanım onayı için kabul edemezsiniz" diyerek Çin'den gelecek aşının sadece Endonezya'dan gelen verilerinin olduğunu vurguladı.
• Doç. Dr. İlker Belek Çin CoronaVac aşısı üzerine yazdı: “Çin-Sinovac aşısıyla ilgili sorunlar Şimdiye kadar Sinovac aşısıyla ilgili iki yazı yazdım. Bu yazılarda Sinovac firmasına ve Çin’e karşı milliyetçi, tepeden bakan görüşlere karşı somut durumu göstermeyi hedefledim. İlkinde (Çin-Sinovac aşısıyla ilgili gerçekler, 13 Aralık 2020) firma ve ürettiği aşıyla ilgili gerçeklere yer verdim. 28 Aralık sabahı, yaklaşık 3 haftalık gecikmeyle, 3 milyon doz aşı ülkemize geldi. Bakanlık 15 gün sürecek biyogüvenlik testleri sonrasında aşılamaya derhal başlayacağını açıkladı. Dolayısıyla benim ikinci yazımdaki öngörüm önemli derecede doğrulanmış oldu. Bakanlık bundan birkaç gün sonra da aşının 14 gün değil 28 gün arayla yapılacağı bilgisini paylaştı.Bu aşamada, yeni gelişmeleri de kapsayacak şekilde Sinovac aşısıyla ilgili sorunları toparlamakta yarar bulunuyor”. Devamı burada...
• Bilim Kurulu üyesi Prof. Kara: Aşıdaki risk otomobille bir yerden bir yere giderken aldığınız riskten yüz kat daha az.
• Kovid-19, illiyet bağı aranmaksızın meslek hastalığı sayılmalıdır. Dr. Oya İtil'in yaptığı Türk Toraks Derneği'nin haftalık açıklamasında Kovid-19 hastalarının %9,6’sını sağlık çalışanlarının oluşturduğu; bu grubun %46,6’sının da hemşirelerden oluştuğuna dikkat çekildi. “Salgının başından bu yana 120.000’in üstünde sağlık çalışanı Kovid-19 enfeksiyonu geçirdi. 30 Aralık itibariyle 300 sağlık çalışanımızı kaybettik. 120 hekim, 39 eczacı, 30 teknisyen, 18 hemşire/ebe, 15 diş hekimi, 7 sağlık memuru, 3 veteriner, 71 diğer personel” denilen açıklamada, kovid-19’un illiyet bağı aranmaksızın meslek hastalığı kabul edilmesi istendi.
• Bilkent UNAM'daki araştırmacılar, Kovid-19 testinin 10 saniye ile 1 dakika içerisinde sonuç verdiren 'hızlı tanı kiti'ni tanıttı. Sonuçların yüzde 99 güvenilir olduğu iddia ediliyor. Ağızdan sürüntü yoluyla alınan numuneler “Diagnovir” adı verilen nanoteknolojik bir sistem ile 10 saniye ila 1 dakika içerisinde sonuçlanıyor. Araştırmayı geliştiren ve projeyi ortaya çıkaran araştırmacılar bu testlerin yüzde 99 güvenilir olduğunu iddia ediyor. Şuan seri üretime hazır prototip aşamasında olan ürün Etik Kurul onayı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) onayı gibi gerekli izinleri aldıktan sonra, yaklaşık 2 ay içerisinde seri üretime geçilmesi planlanıyor.

TARTIŞMA: Aşı karşıtlığı: Kendini gerçekleştiren kehanetler.

“Aşı muhalifleri, aslında sözde düşmanlarına hizmet ediyorlar. Kamusal alanı bilimsel olarak doğrulanamayan, diyalog veya açıklamaların kendisine karşı etkisiz kalacağı söylemlerle doldurarak kendi kehanetlerini gerçekleştiriyorlar. Salgının başlangıcından bugüne kadar dünyada aşıdan şüphelenenlerin davranışlarıyla ilgili bir grafik çizmek zor değil. Birçoğu ilk olarak, hastalığın tehlikeli olduğunu inkar etmek, ardından tehlikesini küçümsemek konusunda birleştiler. Daha sonra da Çin veya ABD ya da milyarlar kazanmak ve elektronik bir çip aracılığıyla (hastaların) beynine girmek isteyen büyük şirketlerin bir tür komplosu olduğunda uzlaştılar. Son olarak da, aşıların tehlikeleri ve yan etkilerinde karar kılarak, hastane ve kliniklere ilk ulaşan aşıya, yani "Pfizer" aşısına odaklandılar. Her yeni ilacın tehlikeleri konusunda bilimsel bir farkındalığa, etkilerini gözlemleme ve derin bir şekilde araştırmanın önemine dayanan ihtiyat başka, batıl inançlara, efsanelere ve komplo teorilerine teslim olmak bambaşka bir şeydir. Bu ikisi eleştirel ve bilimsel düşünceyle birbirlerinden ayrılmalıydı. Ancak bugün dünya, salgının bilimsel ve batıl inanç tarzları arasındaki engelleri yıkması, ilkel içgüdüleri ve duyguları tetikleyen mantıksız söylemleri mutlak gerçekler düzeyine yükseltmesi gibi bir trajedi yaşıyor.” Husam İytani’nin İndepedent Türkiye’deki derlemesi burada.

Türkiye Özel

Türk Toraks Derneği, “Halk İçin Söyleşileri”ni sürdürüyor. Bu haftanın önemli söyleşileri burada:

• Kovid-19 salgını döneminde yeni yıla girerken sağlığımız için tütün ürünleriyle vedalaşmak - Dr. Oğuz Kılınç Lordoğlu
• İnsanlık tarihi kadar eski bir hastalık: VEREM - Dr. Ali Fuat Kalyoncu
• Ülkemizde devam eden asbest ve mineral lif sorunu - Prof. Dr. Muzaffer Metintaş

Dünya

• Aşı dağıtımında adalet arayışı: Dünya Bankası Başkan Yardımcısı Mahmud Muhyiddin: “Rakamlar, gelecek yıl üretilecek toplam aşı dozu miktarından 3,5 milyarının gelişmiş ülkeler tarafından vatandaşlarını aşılamak için ayrıldığını gösteriyor. Buna karşılık, Dünya Sağlık Örgütü'nün yönettiği ve düşük gelirli ülkelere aşı tedarik etmeyi amaçlayan "COVAX" girişimi, 200 milyondan fazla doz temin edemedi ve 500 milyon doz daha tedarik etmek için görüşmelere devam ediyor.
• Yaklaşık 50 ülkede aşılamaya başlandı, hangi ülkeler hangi aşamada? Çin'de aşılama çalışmaları herhangi bir aşıya resmi onay verilmeden önce yazın başlamıştı. Bugüne dek 5 milyona yakın kişiye aşı yapıldı. Pekin, bugün Sinopharm aşısına "koşullu" onay verdi. Aşının Kovid-19'a karşı yüzde 79 etkili olduğu belirtiliyor. Rusya'da geliştirilen Sputnik V aşısı 5 Aralık'tan itibaren Rusya'daki yüksek risk grubundakilere uygulanmaya başlandı. Belarus ve Arjantin de Sputnik V'e onay verdi. Salı günü bu ülkelerde de aşılamaya geçildi. Cezayir de Ocak'ta bu aşıyı uygulamaya başlayacak. Batılı ülkeler arasında ise İngiltere, Amerikan-Alman ortaklığı Pfizer/BioNTech tarafından geliştirilen aşıya ilk onay veren ülke oldu. 8 Aralık'ta aşılamaya başlandı. 27 Aralık itibariyle 950 bine yakın kişi aşılandı. İngiltere ayrıca Oxford Üniversitesi ile AstraZeneca'nın geliştirdiği aşıya da onay veren ilk ülke oldu. Bu aşı 4 Ocak'tan itibaren uygulanacak. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 31 Aralık'ta acil kullanım onayı verdiği ilk aşı da Pfizer/BioNTech oldu.
• Kovid-19 aşılarında son durum: Aşılar ne aşamada, hangi ülke hangisini tercih etti? Dünya genelinde klinik aşamaya geçen tüm aşıları sıralayarak, hangi yöntemle hangi ülkede geliştirildiklerini ve hangi aşamada bulunduklarını grafiklerle aktarıyoruz. 2020’nin son günleri, koronavirüs aşılarıyla ilgili art arda gelen haberlerle geçti. ABD, Kanada’nın yarışı önde götüren Pfizer ve Moderna aşılarına onay vermesi dünya genelinde yankı bulurken, Birleşik Krallık, Oxford aşısının, Çin de Sinopharm aşısının kullanımına izin verdi. Dünya, koronavirüs salgınıyla mücadele ettiği bir yılı geride bırakırken bu onay haberleri, insanlığın Kovid-19 belasından 2021’de kurtulacağına dair umutları yeşertti. Ancak bu gelişmelerle birlikte yayılan spekülasyonlar, kamuoyundaki kafa karışıklığını artırdı. Peki dünya genelinde klinik aşamaya geçen aşılan hangileri, hangi yöntemle hangi ülkede geliştirildiler ve hangi aşamada bulunuyorlar. İndependent Türkçe araştırdı.
• Endonezya'da Çin aşısını ilk Devlet Başkanı yapacak. Dünyanın en kalabalık Müslüman nüfuslu ülkesi Endonezya'da Çin aşısı CoronaVac ile gelecek hafta koronavirüse karşı aşılamaya başlanacağı bildirildi. Aşı ilk olarak Devlet Başkanı'na yapılacak.
• 1 milyon kişiye Kovid-19 aşısı yapan İsrail, 'aşılama yarışında' dünyanın lideri konumunda. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu yaptığı basın açıklamasında, Pfizer ve BioNTech'in geliştirdiği Kovid-19 aşısının ilk dozunun vurulduğu kişi sayısının 1 milyona ulaştığını belirterek bu alanda tüm rekorları kırdıklarını ve tüm dünyanın önünde olduklarını vurguladı.
• Koronavirüs aşılama sürecinin yavaş ilerlediği Almanya ve Danimarka, ikinci dozu erteleme stratejisine yöneldi. Avrupa İlaç Kurumu, iki doz arasında maksimum 42 gün ya da altı hafta beklenmesi gerektiğini açıklamıştı. Avrupa genelinde yeni tip Koronavirüs (Kovid-19) aşılama sürecinin yavaş olduğuna dair eleştiriler yöneltilirken Almanya ve Danimarka, Britanya'nın planına uyarak Kovid-19 aşısının ikinci dozunu geciktirmeyi planlıyor. Bu plan çerçevesinde daha çok kişiye ilk doz aşı yapılması öngörülüyor.
• Kovid-19 vakası bildirmeyen Kuzey Kore, aşı talep etti. Wall Street Journal’e göre Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ortaya çıkmasından bu yana ülkede herhangi bir vaka görülmediğini iddia eden Kuzey Kore, Küresel Aşı ve Bağışıklama İttifakı'ndan (GAVI) aşı talep etti.
• Birleşik Krallık’ta bir kez daha karantina ilan edildi. Başbakan Johnson Kovid-19’un yüzde 70’e varan oranda daha hızlı yayıldığını belirterek, bunun endişe yarattığını ifade etti. Önlemleri ülkedeki hastane yükünün azaltmak için aldıklarını belirten Johnson, herkese "Evde kalın" çağrısı yaptı. Ülkede, Kovid-19'un daha hızlı yayılan türü nedeniyle günlük vakalar 50 bini geçerken can kayıpları da 1000'e yaklaşmış durumda.
• Yeni Kovid-19 mutasyonunun 20 yaş altı gençleri daha fazla etkilediği bulundu. Araştırmacılar, bu değişimin en azından bir kısmının, tecrit önlemleri sırasında okulların açık kalmasından kaynaklanabileceğini de ekliyor. Aralık ortasında Birleşik Krallık (BK) Sağlık Bakanı Matt Hancock, yeni bir Kovid-19 varyantı keşfettiklerini ve bu soy hattının ülkenin güneydoğusunda yayıldığını açıklamış ve dünya genelinde endişe dalgası yaratmıştı. BK, mutasyona uğrayan yeni koronavirüsün tespit edilmesiyle Noel kutlamaları öncesi kısıtlamaları artırırken, Türkiye dahil birçok ülke de BK seyahatlerine yasak getirmişti.
• Washington Üniversitesi: Bu ay ABD'de 115 bin kişi daha koronavirüsten ölebilir. Ülkedeki ölüm sayısı ay sonuna kadar 456 binin üzerine çıkabilir. Önde gelen bir modelde, ABD'de ocakta 115 bin kişinin daha Kovid-19'dan hayatını kaybedebileceği öngörüldü. Washington Üniversitesi, Sağlık Ölçütleri ve Değerlendirme Enstitüsü'nün tahminleri, ülkenin toplam can kaybının 77 bin 500 civarında olduğu aralık ayını büyük farkla geride bırakacağını gösteriyor.
• Uzmanlar yanıtladı: Çift maske etkili mi, zararı var mı? "İkinci bir maske 'sızıntıyı' azaltabilir; özellikle öğretmenler, kasiyerler ve otobüs şoförleri gibi meslek grupları için makul bir uygulama olabilir”. ABD’deki Virginia Politeknik Enstitüsü ve Eyalet Üniversitesi’nden araştırmacılar, kısa süre önce pandemi önlemleri kapsamında kullanılan yüz maskelerinin etkinliğini değerlendirmek için 11 farklı malzemeyi değerlendirdi. Uzmanlardan derlenen görüşlere göre, siperlik tek başına etkili olmaz ama maskeyle birlikte kullanılırsa etkin koruma sağlayabilir. Tek kullanımlık maskeler için de üç katmanlı maske öneriliyor.
• Pandemi gölgesinde yeni yıl: Fotoğraflarla dünyadan yılbaşı kutlamaları. Koronavirüs tedbirleri nedeniyle kutlamalar bu yıl sönük geçti. Mutasyona uğrayarak bulaşıcılığı artan koronavirüsün yayılmasını önlemek amacıyla birçok ülkede kutlamalar yasaklandı ve sokağa çıkma kısıtlamaları uygulandı. Her zaman yoğun kalabalıklara sahne olan ünlü meydanlarda yeni yıla girerken görüntüler burada.
• ÇKP (Çin Komünist partisi) yayın organı: Vuhan'da daha çok kutlamalar yapılacak, Batı buna alışsa iyi olur. Vuhan sakinlerinin sözlerine yer veren Global Times, Batılı gazetecilerin yorumlarını da eleştirdi. Dünya genelinde koronavirüs (Kovid-19) salgınında vaka artışı sürerken pandeminin çıkış yeri olarak görülen Çin'in Vuhan kentindeyse aksi yönde bir tablo çiziliyor. Vuhanlıların görüşlerine yer verilen haberde, Batı'nın Vuhan'daki partileri eleştirmek yerine Çin'in koronavirüsle mücadeledeki başarısını takdir etmesi gerektiği ifade edildi. Haberde, Çin'de Kovid-19'un en çok vurduğu şehirde, yeni yıl kutlamalarında görüldüğü üzere büyük çaplı toplanmaların artacağı ve kentin spor etkinlikleriyle canlı konserlere ev sahipliği yapacağı belirtildi.
• 2020 sonrası dünya. 2021'e ilk adımlarımızı atmaya hazırlanırken, üzerinde durulmayı hak eden 5 gelişme. Mahmud Muhyiddin Dünya Bankası Başkan Yardımcısı 2020 yılını değerlendirdiği yazısında, “Saatler sonra şiddetli pandemi, küresel durgunluk, artan yoksulluk, açlık, işsizlik ve borç yılının sayfaları kapanacak. İçerdiği ayırt edici anlardan dolayı bu yıl, hafızalarda kalarak ondan öncesi ve sonrası için bir dönüm noktası teşkil edecek.” dedi ve 2021 için dikkate alınması gereken 5 önemli başlığı sıraladı.
• Kovid-19 pek çok zenginin servetine servet kattı. Dünyanın en zengin 20 insanı listesine girenlerin çoğu 2020 yılı boyunca ilaç ve sağlık koruma malzemeleri üreten şirketlerde, e-ticaret platformlarında ve organik gıda üretim-dağıtım şirketlerinde hisse ve pay satın almak için büyük meblağlar yatırmıştı. ,8 milyondan fazla kurban ile yılı kapatan yeni tip koronavirüs (Kovid-19), ekonomiyi büyük savaşlarda bile görülmemiş bir şekilde felce uğratıp milyonlarca ailenin geçim kapılarını kapatmış olsa da zaman zaman üst düzey zenginlerin servetlerini de rekor seviyede artırdı. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) yayımladığı bir rapora göre dünyanın en büyük 20 milyarderi -üçü istisna olmak kaydıyla- bu yıl servetlerini geçen yıla oranla yüzde 24 artırdı. ABD'li Jeff Bezos, pandemiyle mücadele kapsamında ülkelerin uyguladığı kapatma önlemlerinden en çok kazanç sağlayan büyük şirketi Amazon sayesinde dünyanın en zengin insanları listesinin başında yer aldı.
• Bir katın adı Türkiye'ydi... Avrupa'nın en büyük genelevi Pascha koronavirüs nedeniyle kapanıyor. Daha önce iflas başvurusu yapılmış ancak koronavirüs yardımları ve hijyen konsepti ile Pascha yeniden açılmıştı. Sözcü'den Ali Gülen'in haberine göre, Almanya'da yeniden kapanma kararları gelince, 60 sabit çalışanın işine son verildi. Pascha'yı işleten şirketin genel müdürü Armin Lobscheid, “Artık dayanamazdık. Tüm işçilere çıkış verdik ve altı rakamı bulan aylık masrafları karşılayacak gücümüz kalmadı” diye konuştu.

Kovid-19 üzerine daha fazlasını günü gününe izlemek için tıklayın.

Bülten özel

	3 Ocak 2021 - Pandemide Sokak Hayvanları - Zor bir coğrafyada hayvansever olmak Pınar Satıoğlu, Dr. Müge Özdemir ve Murat Yasa’nın katıldığı sohbetin moderatörlüğünü Benan Müsellim yaptı. Toplantıda Adalar’da ve ülkemizde sahipsiz hayvanların sorunları, onlar için yapılanlar ve çözüm önerileri tartışıldı.
	10 Ocak 2021 - Pandemi ve sonrası: Ekonomi, Politika ve Yaş(ç/l)ılık Zülfü Dicleli ve Gülay Kayacan'ın konuşmacı olarak katılacağı oturumun moderatörlüğünü Sevim Çavdarlı yapacak. Söyleşide pandemi döneminde dünyada ve Türkiye'de ekonomi-politika alanında yaşananlar, tartışılanlar ve yaşanmakta olan dönüşüm ile pandemi dönemiyle öne çıkan ayrımcılıklardan biri olan yaşçılık tartışılacak.

Kanalımıza abone olun, gelecek yayınları da izleyin…

Ne var, ne yok?

Adalar

• Ulusal ve yerel basında, internet ortamında yayımlanmış ve sizin için derlenmiş Adalar haberleri için bakın. Haberler için haftalık bülteni beklemenize gerek yok. Her gün burada. (Haber akışına verdiği destek için Marjinal Porter Novelli’ye teşekkür ediyoruz.)
• Davet: “Büyükada Fayton Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması Şartnamesini birlikte hazırlıyoruz!” İBB’ye bağlı İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından yapılan çağrıda “Büyükada Fayton Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması Katılım Sürecine dahil olmak ve yarışma şartnamesine ilişkin görüş ve taleplerini iletmek isteyen tüm İstanbulluları 9 Ocak 2021 saat 14:00'da gerçekleşecek toplantımıza bekliyoruz!” denildi.
• Adalı’nın 2021 Ocak sayısında, “Adalar’ın 2020 Günlüğü”: Bir an önce bitsin de kurtulalım dilekleriyle uğurlanan 2020 Adalar’da bize ne bıraktı? İşte ay ay olan bitenin dökümü. Günlüğün hazırlayanlar şöyle demişler: “Okumak için biraz uzun biliyoruz ama, derdimiz tarihe bir kayıt düşmekti. Göndermeleriyle, linklerle birlikte bakıldığında yüzlerce sayfalık bir kayıt. Unuttuğumuz, atladıklarımız olacaktır kuşkusuz. Ama unutkanlığın en büyük hastalığımız olduğu bilinciyle, bu tür kayıtlara ihtiyaç artacak diye düşünüyoruz.”
• Ada Vapuru Yandan Çarklı: Gökhan Akçura’nın önce Deniz Mecmuası, ardından Adalı dergisinde çıkan uzun yazısında Adalar’a işleyen vapurların tarihinden çok, vapurlar çevresindeki sosyal yaşamdan söz ediliyor. “Genellikle gazete yazıları, röportajlar, anılar gibi güncel yaşamı yansıtan kaynaklara başvuracağız. Ele alacağımız dönem ise, öncesi ve sonrasına da zaman zaman uzanmamıza karşın esas olarak Akay dönemi olacak.” diyor Gökhan Akçura. Arşiv değerinde bol fotoğraflı bu kaynak yazıya mutlaka göz atın.
• Tarzan geliyor! Önce Biamag, sonra Adalı’da yayınlanan Murat Türker’in yazısı, bizi alıp 1974 yılına, Burgaz Su Sporları Kulübü’ne götürüyor. “Çocuk aklımla, Burgaz’daki Adalar Su Sporları Kulübünü şereflendireceği açıklanan Johnny Weissmuller’in filmlerindeki genç haliyle karşımıza çıkacağını sanıyordum. Hatta kafamda oluşan senaryoda, kulüpteki gurur vesilemiz üç katlı tramplenden denize ilkel mayosuyla atlarken müthiş çığlığını atacağı da vardı. Fakat ziyaret sırasında beklentilerimin ancak bir kısmı gerçekleşebildi. Tamam, Weissmuller A.B.D.’de yüzme ve su topunda başarı kaydetmiş atletik bir maziye sahipti; Tarzan filmlerinde de esnek kaslı bedenini cömertçe teşhir ederken, ağaçtan ağaca akrobatik hareketlerle malum şekillerde uçmayı gayet iyi beceriyordu. Fakat 70’li yılların ortalarına gelmiştik. Meşhur aktör artık epeyce yaşlanmış ve formdan düşmüş gibiydi; yine de tramplene çıkabilmiş ve ona eşlik eden kulübün yöneticilerinin ısrarıyla attığı klasik Tarzan çığlığıyla aşağıda biriken kalabalığı nispeten tatmin edebilmişti. Soyunarak tramplenden suya atlaması ise kesinlikle söz konusu olmadı.”
• Akillas Millas'ın çizimleriyle, 2021 Ada Takvimi çıktı. Halk Kütüphanesi’ni Koruma Derneği’nin gelenekselleşen Ada takviminin bu seneki teması: Heybeliada'daki Dinî Yapılar. Araştırmacı yazar Akillas Millas Adalar’ın geçmişini yaşatmaya devam ederken, bu kez de Heybeliada’nın dinî yapılarının çizimleriyle buluşturuyor bizleri. Takvim, Heybeliada Sahaf’ta, gazete bayiinde ve Büyükada Kitapçısında satılıyor. 5 adet ve üstü siparişler doğrudan dernek adresinden yapılabiliyor. İrtibat ve kargo için: 0 (535) 084 91 74

Edebiyatta ve Anılarda Adalar

Tarzan - Johnny Weissmüller

“3 olimpiyat gördüm. Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük sporcularıyla tanıştım. 1972'deki Münih Olimpiyat Oyunları, olimpiyat tarihinin "şeref konuklarıyla" da onur duyuyordu. Atletizm pistlerinin rüzgâr adamı Jess Owens, Çek Lokomotifi Emil Zatopek ve Tarzan... Bunlar içerisinde beni en çok etkileyeni Tarzan'dı. O güne kadar olimpiyatlarda en çok altın madalya kazanan sporcu Tarzan diye tanıdığımız Johnny Weissmüller'di.

“Çocukluğumuzun rüyası, delikanlılığımızın dürüstlük anıtıydı. Onunla tanıştığım günü unutamıyorum. Filmlerindeki kimliği beni daha çok ilgilendiriyordu. Dünyanın her yerinde bir Tarzan hayranlığı ve sevgisi yaşanmıştır. Ama Türkiye, Tarzan'ı hepsinden daha çok sevmiş, Tarzan'ın kendi dünyasının kahramanı olduğuna inanmıştı. Evet Tarzan içimizden biri olmuştu. Davetimizi kabul edip, Türkiye'ye geldiğinde o da farkı anladı. Gittiği, gezdiği her yerde insanlar birbirini ezdi. Yaşlanmış hayranları O'na, çocukluklarındaki sevgiyle sarıldılar. Ceyn ile Çita'sı ile işte karşımdaydı. Tarzan'la dost olduk. Hayatını anlattı. Sporculuğundaki altın rekorları anılarıyla tazeledi. O 68, ben 44 yaşındaydık. Yüzmede 5 altın madalyaya, 67 dünya ve 52 Amerika rekoruna sahip "efsane" olimpiyat şampiyonuydu. Hemen her gün buluşuyorduk. Ormanlarda yankılar yapan meşhur narasını merak ediyordum. Bir gün elini ağzına götürdü. Bağırmaya başladı. Fillerini, maymunlarını çağırıyordu. Ama, bu bizim sinemalardaki Tarzan'ın sesi değildi. Kısık kısıktı, öksürük gibiydi. Bizim dublaj ustaları, hepimize o yıllardan miras kalan sevimli çığlığı Tarzan'la bütünleştirmişlerdi. Çok da yakışıyordu.

“Münih'ten iki yıl sonra ülkemize geldi, İstanbul'a, İzmir'e, Göreme'ye aşık oldu. Ölünceye kadar mektuplaştık.

“Bir mektubunda şöyle diyordu; "Bir kez daha gelmeyi umut ediyorum. Gelirsem, Büyükada'daki yerde (Anadolu Kulübü) ve Sarıyer'deki o renkli balık lokantasında (Canlıbalık) oturmak istiyorum. Sizlerle, dostlarla, balık ve rakıyla..."

“Bir daha gelemedi. Meksika'da bir huzur evinde 81 yaşında öldü. Onca şöhretten, onca servetten bize resimli anılar, sevenlerine filmler... Ve olimpiyat sporcularının saygı ile hatırlayacakları rekorlar ve de olimpiyat madalyaları kaldı...

“Mutlu sayılırım. Çünkü ölen Johnny Weissmüller’di. Tarzan hâlâ yaşıyor...

“Saygı ve sevgiyle Johnny...”

Necmi Tanyolaç, Martılı Kahve, Adalı Yayınları

Gazete arşivlerinde Adalar

Yeni bir hadise: Sörler bir Rum kızını Burgaz adasına kaçırmışlar. Zavallı anne ağlayarak kızının kendisine teslimini istiyor.

Ecnebi ruhban mekteplerine devam eden talebenin mezheplerini değiştirmek için bir takım telkinlere tabi tutulduğu hakkındaki iddialar şayanı dikkat bir mahiyet almaktadır. Geçen hafta Kadıköyünde, rahibeler manastırında Anna Yoanidi namında bir Rum kızının cebren mezhebi tebdil ettirilmek istendiği hakkındaki hadiseden sonra dün matbaamıza madam Elena Badett namında, diğer bir Rum kadını gelerek henüz 14 yaşında bulunan kızı Katerina’nın başından geçen şu macerayı anlattı.

- İki sene evvel henüz o zaman 12 yaşında bulunan kızım Katarina’yı Galata’da Avusturya Sen Jorj sörler mektebine leyli olarak yerleştirdim. Mektep idaresile, aramızda kararlaştırdığımız veçhile, ayda onbeş lira ücret veriyordum. Son günlerde kızımı görmek için mektebe gittiğim zaman mektep idaresi mantıksız sebep ve bahanelerle kızımı bana göstermeğe razı olmadılar. Meseleyi tahkik ettim: vardığım netice şudur:

- Kerimem benim rızam ve muvafakatim olmaksızın, mektep idaresinin Burgaz adasındaki manastırına sevk edilmiş. Mektep idaresinin kızımı bana göstermekten ve iadeden imtinaı üzerine muddei umumiliğe bir istida verdim. İstida Adalar sulh ceza hakimliğine havale edildi ve icap eden tahkikata başlanıldı.

- Mektep idaresine karşı açtığım dava, Adalar sulh ceza mahkemesinde görülmek üzeredir. Elbette adalet yerini bulacak, çocuğum bana teslim edilecektir. Fakat, bir çocuğun velisinin arzu ve muvafakati hilafında mektepte alıkonularak kendisine iade edilmemesi ve Burgaz adasına kaçırılması şayanı hayret değil midir? Rica ederim, mercii aidinin nazarı dikkatini celbediniz.

Madam Elena’nın anlattıkları bundan ibarettir ve çok şayanı dikkattir. Madamın iddiası doğru ise, çocuğun bir an önce annesine iadesi ve mektep idaresinin de şiddetle tecziye edilmesi lazımdır. Bu gibi meselelerde müsamaha caiz değildir.

(Hadisenin devamı gelecek haftaya. Katkıları için Sedat Aybar'a (Burgazada) teşekkür ederiz.)

Akşam gazetesi, 23 Ağustos 1932 (Kaynak: İstanbul Üniversitesi Gazeteden Tarihe Bakış Projesi)

Göze - Kulağa - Kağıda - Mideye

Bu haftanın kitapları Yasemin Civelekoğlu’ndan (Büyükada):

• Aile Mezarı - Herkül Millas. Doğan Kitap
• Mülksüzler, Ursula K. Le Guin, Metis Yayınları

Bu haftanın filmi ve dizisi Sumru Süslü’den (Büyükada)

• When They See Us
• Deli ve Dahi

Selin Kutucular (Büyükada) her hafta yemek tariflerine devam ediyor. Afiyet olsun.

Ayva Reçeli

1 kg ayva, 1 kg toz şeker, 1 çay bardağı su, 1/2 limon suyu, 1 çay kaşığı tereyağı, 1 tatlı kaşığı limon tuzu

Ayvaları iyice yıkayın. Ayva çekirdeklerini ve ayvanın çekirdeklerinin yuvasını çıkartın. Bir çorba kaşığı toz şekerle beraber rondoda çıkardığınız çekirdekleri ve çekirdekli bölümü çekin. Karışımı tülbente sarın. Ayvaları rendeleyin. Bütün malzemeyi bir düdüklü tencerede karıştırın. Kaynadıktan sonra 20 dakika kısık ateşte pişirmeye devam edin. Sonra ocağın altını kapatın. Kapak açılana kadar bekleyin. 1 tatlı kaşığı limon tuzunu, reçelin suyu ile çözün ve reçele katarak 10 dakika daha kaynatın. Tülbenti çıkartın, soğuduktan sonra kavanoza doldurun.

Anastasia Aslanoğlu (Burgazada) haftanın lezzetlerine, Rum mutfağından seçtikleriyle katılıyor. Yayamın Mutfağından

Tarator

Bana her yediğimde anneannemi hatırlatan yılın ilk tarifi

4 diş sarımsak, 1/2 beyaz bayat ekmek kabuğu soyulmuş , 120 gr dövülmüş ceviz içi, 1/2 su bardağı zeytinyağı, 3 çorba kaşığı sirke, 3 çorba kaşığı su, Tuz

Kabuğunu soyduğunuz bayat ekmeği suya batırın, yumuşayınca elinizle suyunu sıkın, bir kaseye ufalayın. Sarımsakları tuzla birlikte  iyice ezin. Cevizleri havanda veya rondoda ufalayın, aman ha un haline gelmesin, birazcık dişe gelmeli. Bütün malzemeleri birleştirin, zeytinyağını azar azar ekleyerek bir çatalla birbirine karışana kadar malzemeleri ezin. Malzemeler bir krema haline gelince sirkeyi ekleyin, tam kıvama gelecektir, tuzu da katın ve dinlenmesi için 2-3 saatliğine buzdolabına kaldırın.

Afiyet olsun. Kali Oreksi. (Tarifi videoda izlemek için.)

Gülmek hakkımız

Korona günleri kasvetli günler. Mizah en önemli ilacımız, yüzümüzden gülümseme eksik olmasın.

Bu haftanın objektiflerine takılanlar

Bu alana her hafta bize ulaşan fotoğrafları koyuyoruz. Siz de fotoğraflayın, mümkünse nerede çekildiğini yazın ve Bu e-Posta adresi istenmeyen posta engelleyicileri tarafından korunuyor. Görüntülemek için JavaScript etkinleştirilmelidir. adresine yollayın. Fotoğraflarınız haftalık olarak görüntüleneceği gibi, sonrasında da müze arşivinde saklanacak ve değerlendirilecek.

Bu bültenin kapak fotoğrafı İvi Dermancı'dan. Galerimiz de İvi Dermancı, Berrin Erkurt, Hakan Satıoğlu ve Ayten Şele'nin katkılarıyla oluştu.