Coğrafi işaret, ürünlerin özellikleri ve içeriği ile bağlantılı olarak belirli bir bölgeyle özdeşleşmiş olduğunu belirtmek için kullanılan göstergelerdir. Coğrafi işarete sahip olan ürünler kanunlar ile koruma altına alınırlar. Doğal ürünler, tarım, el sanatları ürünleri ya da sanayi ürünleri gibi ürünlerin coğrafi işaretlerle korunması sağlanır. Yöresel olanı koruyan ve kültürün yok olmasını engelleyen bu işaretler, Türkiye’de 1995 yılında çıkmış olan 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamına girmiştir, ancak son yıllarda yeni yeni önem kazanmaya ve coğrafi işareti tescillenmiş ürün sayısı artmaya başlamıştır. Özellikle gıda sektöründe kırsal kalkınmaya çok büyük katkı sağlayan coğrafi işaretler, gelenekselleşme eğilimini güçlendirmiştir.
Coğrafi işaretler tescil türü adı olarak menşe ve mahreç olmak üzere ikiye ayrılır. Menşe adı, ürünlerin işlenme sürecindeki tüm sürecin ürünün bulunduğu bölge sınırları içerisinde gerçekleşmesini gerektirir. Mahreç işareti ise üretimin bir kısmının bulunduğu coğrafi alanda gerçekleştirilmesini gerektirir. Üretimin kalan kısmının farklı bölgelerde gerçekleştirilmesi mümkündür. Son olarak geleneksel ürün koruması, üretilen ürünün hammaddesinin yerel malzemeler olması koşuluyla ürünü koruma kapsamına alır. Koruma çeşitleri sayesinde ürünlerin kökeni ve üretim şekilleri güvence altına alınmıştır.
Ürünlere sahip çıkarak birçok yemek reçetesinin yok olması engellenmiştir. Gastronomi açısından çeşitliliğin korunması ve bölge turizmine katkı sağlamıştır. Çiftçiler talebin artışı ve ürünlere değer verilmesi ile birlikte tarım arazilerine sıkı sıkı tutunmuş ve sahip çıkmışlardır. Dolayısıyla kırsaldan kente olan göç kısmen engellenmiştir. Coğrafi işaret tescili yalnızca başvuran bireylere değil o ürünü üreten tüm üreticilere verildiği için kırsal yaşam alanlarında istihdam artmış ve üreticiler küreselleşmenin bir sonucu olan haksız rekabetten korunmuşlardır. Halk standart ürünler yerine yerel ürünlere yönelmiştir. Bunun en büyük nedeni endüstriyel ürünlerin sağlığa verdiği zarar konusunda halkın bilinçlenmesi ve haklı olarak yedikleri ürünlerin nerede üretildiği, nereden geldiği konusunda bilgi edinmek istemeleridir. Fast food kültürü ile artan bilinçsiz beslenme, beslenme çeşitliliğini azalttı ve sağlık sorunlarını arttırdı. Günümüzde ise bilinçli kişi sayısı arttıkça mevsimsel beslenme önem kazandı. Mevsimine göre ve organik gıda tüketmek, yerel ürünler üreten çiftçilerimiz sayesinde mümkündür. İnsanlar gıdaların nereden geldiği konusunda bilgi sahibi oldukları için seçimlerini bilinçli bir şekilde yaparak daha özgür hareket edebiliyorlar, çünkü kendi seçtiklerini tüketiyorlar. Coğrafi işaretli ürünlerimizde tüketicinin bilinçlenmesi adına ürünlere amblem konulması zorunlu hale gelmiştir. Sürdürülebilir kalkınma ile kaynakların korunmasını destekleyen coğrafi işaretli ürünlerimizden bazıları; Gaziantep baklavası, Aydın inciri, Malatya kayısısı, Aydın kestanesi, Afyon pastırması, Afyon sucuğu, İnegöl köftesi.
Bizler bir ürün satın aldığımızda o ürüne oy veriyoruz. Alacağınız gıda ürünü yalnızca sizi etkilemiyor, doğayı ve çevreyi de etkiliyor. O yüzden nereden geldiğini bilmek zorundayız. Nasıl mı etkiliyor? Mesela aldığınız tavuk, hayvan refahının olmadığı bir alanda kimyasal aşılarla hızla büyütülen bir tavuk olabilir. Mesela aldığınız bir domates, genetiği ile oynanmış olup yetiştiği arazideki çeşitliliği öldürmüş ve toprağın yapısını bozarak ekolojik dengeyi bozmuş olabilir. Tüm bu alışverişinizin sonucunda ise ekolojik tarım yapan bir çiftçinin talep olmadığı için işini bırakmasına, hayvansal ve tarımsal ürünlerde kimyasal kullanılmasına, sağlığınıza direk olumsuz etki eden ürünlerin satışına oy vermektesiniz. Bu noktada içerik hakkında bilgi sahibi olmak ve nerede yapıldığını bilmek adına etiket kontrolü oldukça önemlidir. Tüm gıda sektörü gözden geçirildiğinde en sağlıklı tüketim ekolojik ve yerel olanı tüketmek oluyor. Yerel ürünleri tüketerek ülkenizin lezzetlerine sahip çıkmış ve üretilmesi için teşvik etmiş olursunuz, daha sağlıklı ve çeşitli beslenirsiniz. İşte bu yüzden coğrafi işaretli ürünlerimiz oldukça önemli bir yere sahiptir. Siz oyunuzu hangisinden yana kullanacaksınız?
