Dünya Mirası Adalar Girişimi, 2017 yılının ilk buluşmasını 22 Nisan 2017 tarihinde Büyükada Splendid Otel’de yaptı.
Buluşmada, girişim gurubuna başından itibaren destek veren Europa Nostra Bilimsel Kurul Başkanı Prof. Dr. Işık Aydemir kültür mirası ve koruma kavramı konusunda görüşlerini Girişim ve dinleyicileriyle paylaştı. Büyükada konusunda ‘Ben Büyükada’dayken başlığıyla yüksek lisans projesi yapmış olan Kadir Has Üniversitesi Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Lisans Programı öğrencileri ve Kadir Has Üniversitesi UNESCO Dünya Mirası Kürsü Başkan Doç. Dr. Yonca Kösebay Erkan konuk oldular ve buluşmayı takip edenlere projelerini anlattılar.
Dünya Mirası Adalar
İstanbul Adaları’nın dünyada bir eşi yok! Tarihinden, özgün mimari mirasına, zengin doğasından, yaşayanlarının kültürel göreneklerine, otomobillerin hâlâ giremediği sakin yaşamından, kozmopolit atmosferine, tüm bu özellikler Adaları dünyada eşsiz bir yer kılıyor. Adalar, henüz kaybetmediği bu değerleri ile Dünya Mirası olmaya aday.
“Dünya mirası” dediğimizde herkes için müşterek bir değerden, söz ediyoruz. Öyle bir miras değeri ki tüm insanlığı ilgilendiriyor; insanlığın geçmişine ışık tutuyor ve geleceği için esin ve bilgi kaynağı oluyor. İstanbul Adalarında uzak ve yakın geçmişte yaşanmış olanlar ve bunların izlerini taşıyan fiziksel ve manevi varlıklar geleceğe bir miras devrediyor. Bu mirasın korunması için araştırmamız, miras kavramını, adlandırma, tanıma, tasnif etme pratiklerini bir keşif, beşeri gelişme alanı haline getirmek için gayret etmemiz gerekiyor.
İşte bu düşünce yola çıkış sebebimiz.
Dünya ve Türkiye ölçeğinde UNESCO Dünya Mirası Listesinde aday olan ve listede yer alan eser, anıt ve mekânlar düşünüldüğünde, İstanbul Adaları’nın da özgünlük, evrensel değer ve diğer kriterlere göre bu listeye aday olması mümkün olmalıdır. Böyle bir ön değerlendirmeden yola çıkan çağrı grubu olarak Dünya Mirası Adalar Girişim Grubu, bu fikri bir hayal olmaktan öteye götürüp, uzmanların görüşlerini ve benzer projelerin başarı kriterlerini örnek alarak olgunlaştırmak ve Adaların UNESCO DML (Dünya Mirası Listesi) adaylığının önemini ve yöntemini tüm paydaşlarla çalışmak ve Adaları bu başvuru için hep birlikte hazır hale getirmek amacıyla 2016 yılının Ağustos ayında yola çıktı.
Bu amaca yönelik olarak ilk toplantı 26 Ağustos 2016 tarihinde Büyükada Anadolu Kulübü’nde gerçekleşti. Toplantının gündemi 3 temel soruya cevap aramak amacıyla şekillendirildi.
- Adalar UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alacak özelliklere sahip midir?
- Dünya Mirası Listesine aday olmak neden önemlidir, etkileri ne olur ve Dünya Mirası olmanın yararları nelerdir?
- Başvuru süreci için yol haritası ve aksiyon planı nasıl olmalıdır?
Toplantıya konuyla ilgili uzmanlar, Türkiye’den UNESCO Dünya Mirası Listesine aday olmuş ve başarılı proje örnekleri ile ufkumuzu açacak konuklar davet edildi.
Bu toplantılarla elde ettiğimiz önemli girdileri şöyle özetleyebiliriz:
UNESCO Dünya Listesine adaylık, yerel yönetimlerce hazırlık süreci başlatılan ve ilgili bakanlık ve kamu kurumlarınca hazırlığı olgunlaştırılan ve belirlenen adayların hükümetin başvurusu ile resmilik kazanmaları ile gelişen bir süreç. Hükümet tarafından yapılacak başvurunun değerlendirilmesi ile gerçekleşecek bu adaylık sürecinin hazırlığında ve ardından miras alanının yönetiminin tüm aşamalarında her meslek grubundan ve siyasal eğilimden tüm yurttaşların yani sivil toplumun, yerel yönetimle işbirliği halinde sürece katılması, sahip çıkması ve sorumluluk alması önemli. Aksi takdirde, kültür mirası değerlerinin sürdürülebilir bir şekilde korunması, bu değerlerin gelecek kuşaklara tüm çeşitliği ve yönleriyle aktarımının sağlanması başarılamıyor.
UNESCO Dünya Miras Listesine girmek uluslararası alanda Adalar kültür mirasının eşsiz biricikliği ile tanınması ve bu değerlerin tüm dünyanın ilgisine açılması için bir imkân yaratıyor. Daha da önemlisi, Dünya Miras Listesine alınmak Adaların kültür ve doğal mirasının toplumun tümünün katılımıyla daha iyi korunabilmesi için uluslararası normları ve deneyimi ulaşılabilir kılacaktır.
Sonuç olarak elbirliğiyle, İstanbul Adaları’nın UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınması için çalışmamız gerekiyor düşüncesi bu toplantıda daha belirgin hale geldi.
15 Ekim tarihinde gerçekleştirilen 2 toplantı sonrasında Dünya Mirası Adalar Girişim Grubu genişleyerek, yeni gönüllüler bünyesine katarak bu hedefe ulaşmak amacını doğru ilerlemeye başladı.
Bu toplantılarda bizlere katkı sağlayan;
Prof. Dr. İclal Dinçer - ICOMOS-Tr Başkanı, Yıldız Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Işık Aydemir- Europa Nostra Bilimsel Kurul Başkanı, İstanbul Ticaret Üniversitesi
Doç. Dr. Yonca Erkan Kösebay, Kadir Has Üniversitesi UNESCO Dünya Mirası Kürsü Başkanı
Dr. Ege Yıldırım- Mimar Danışman- Mudurnu Alan Yönetim Başkanı
Prof. Dr. Asu Aksoy İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sanat ve Kültür Yönetimi Bölüm Başkanı
Dünya Mirası kapsamında değerlendirme kriterleri ve yol haritamız konusunda oldukça önemli bilgi ve tecrübe aktarımı sağladılar.
Bu sayede biliyoruz ki adaylık süreci uzun ve odaklı çalışma gerektiren bir yolculuk. Bu yolculukta adımların belirli bir proje yönetimi disiplini ile atılması, paydaşların katılımının sağlanması, adalar halkının sahiplenmesi ve katılımı, girdilerini çok iyi koordine edilmesi gerekiyor. Aynı zamanda etkin bir iletişim planı çalışmaların başarısı için oldukça önemli.
Belki Adalar’ın Dünya Mirası olarak değerlendirilmesi gerektiği düşüncesinden yola çıkan ilk gurup biz değiliz, belki de bu düşünceyi destekleyecek malzemenin zenginliği pek çok adalının malumu. Ancak bizi bir proje etrafında birleştirip yol almamıza sebep olan motivasyon kaynağı, bu fikri destekleyen ve ‘olabilir’ ışığını tutan değerli uzmanlar ve katkı sağlayan, bu sivil inisiyatife güç vermeye gönüllü olan girişim destekçileri.
İlk toplantımızda bir katılımcı izlenimini şöyle paylaşmıştı; ‘Bu tür etkinliklerde sürdürülebilirlik önemli bir başarı faktörüdür bir yandan da kapsayıcı, katılımcı olmak çok önemlidir. Bu anlamda toplantıdaki yaklaşımları ciddi, kararlı, sistemli buldum ve adım adım ilerlenebileceği konusunda umutlandım.’ Belki girişim grubunun kurumsal bir güçten kaynaklanmayıp sadece kişilerden oluşması ancak hiçbir kuruma kapalı olmadan tüm ilgili sivil toplum kuruluşları, bireyler ve yerel/idari otoritelerle işbirliği içinde yürümekte çekincesiz olması bizi güçlendiriyor.
Girişim Grubu’nun 3. toplantısı 2017 yılının Nisan ayında gerçekleşti. 2017 sezonunun ilk buluşması olan bu etkinlikte Prof. Dr. Işık Aydemir Europa Nostra örgütünün kültürel miras korumacılığı alanındaki çalışmalarını anlattı. Ardından, Kadir Has Üniversitesi UNESCO Dünya Mirası Kürsü Başkanı Doç. Dr. Yonca Kösebay Erkan liderliğinde çalışma yapmakta olan Yüksek Lisans öğrencilerinin “Ben Büyükada’dayken” temasını ele alan projeleri sunuldu. Sunumda Adalarla ilgili gezginler, siyasetçiler, edebiyatçıların anılarını içeren eserlerden yola çıkarak ada tasvirleri ile bizleri geçmişe götürmek yerine geçmişi bizlere getirdiler.
22 Nisan 2017 Cumartesi günü Splendid Otel’de gerçekleşen bu etkinlik katılımcıların takdirini topladı.
Dünyanın en güzel yerlerinden olan ve bugüne kadar büyük ölçüde korunarak gelebilmiş İstanbul’un Adalarının özgünlüğünü /evrenselliğini, eşsizliğini ve kültürel miras değerlerini yarına bırakıp bırakamayacağı bizim elimizde. Adalarını biricik ve özgün yapan değerlerin hızla kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya bulunduğunu gözlüyoruz, yaşıyoruz.
Adalarda yaşam kültürü, doğası, ekosistemi, sosyal kültürel hafızası her bakımdan bugün mega kent İstanbul’un ve turizmin büyük bir baskısı altında ve Adalar bu baskıya karşı kırılgan. Bu baskıyı nasıl karşılayabiliriz ve eşsiz kimliğini ve dünya mirası olabilecek özelliklerini gelecek kuşaklara bırakabilmek için Adaları etkin bir şekilde nasıl hak ettiği öneme kavuşturabilir ve koruyabiliriz?
İşte bütün bu sorulara, katılımcı, araştırıcı ve buluşçu cevaplar geliştirebilmek ve Adaların değerlerini geleceğe taşıyabilmek için UNESCO Dünya Mirası listesi adaylığı çalışması hep birlikte üstlenmemiz gereken, ortaklaşa yürüteceğimiz, zor ancak keyifli bir süreç. Biz buna inanıyor ve Adalılar olarak hep birlikte çalışmaya diyoruz.
Facebook: https://www.facebook.com/D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Adalar-148823675572539
Twitter: @D_Mirası_Adalar
https;//dunyamirasiadalar.worldpress.com
Açık Radyo’da “Dünya Mirası Adalar” programı başlıyor
Nedenini bilmeden mutlu olduğumuz yer!
Adalar, bir dünya şehri İstanbul’un hikâyelerinin hep parçası olagelmiş. Krallar, kraliçeler, dini liderler sürgüne gönderilmiş, zindanlara atılmış, ardından Osmanlı’dan günümüze farklı kültürel cemaatlerin zengin bürokratları, iş insanları, Adaları sayfiye merkezi haline getirmiş, sanatçılar, yazarlar, Adalar’ın renginden, havasından, kokusundan, beslenmek için buraları mekân tutmuş.
Adalar, muhteşem mimari ve yaşam dokusuyla dünyada eşine az rastlanır bir kültürler havzası olma halini bugüne kadar taşımış. Şanslıyız ki Adalarda İstanbul tarihinin tüm veçhelerinin mekânsal izdüşümlerini hala daha görebiliyoruz. Barındırdıkları hikâyelerin bazen yaşayan bilgi kaynaklarına erişebiliyoruz. Kendimizi gerçekten müstesna hissetmeliyiz: Adalar’a adımımızı attığımızda İstanbul tarihinin tanıklığının varlığını hissedebiliyoruz, şaşırıyor ve nedenini çok bilmeden mutlu oluyoruz.
Dünya Mirası Adalar programı, dinleyicilerine Adalar’ı biricik kılan bu özelliklerini tanıtmaya çalışacak ve bu miras aldığımız değerlerin korunması gerektiğini vurgulayacak. Adalar günümüzün para-odaklı kentsel dönüşüm, hızlı büyüme, kitlesel turizm gibi kültür miras değerlerini tahrip edebilecek eğilimler karşısında çok zayıf konumda.
Dünya Mirası Adalar programı, Adalar’ın nasıl korunacağı bilgisinin nasıl gelecek kuşaklara aktarılabileceğini araştıracak. Konunun uzmanlarını ve Adaları birebir yaşayanların bakış açılarını programa taşımaya çalışacak.
Europa Nostra (Bizim Avrupa)
Europa Nostra, Avrupa çapında 50 ülkeden 250 sivil toplum kuruluşunu birleştiren bir uluslararası kültürel miras koruma örgütleri federasyonudur. Bu kuruluşlar aracılığıyla Avrupa’da milyonlarca kültürel miras dostunu temsil etmektedir.
1963 yılında, Avrupa Konseyi çevresinde kurulan Europa Nostra, 1991 yılında Uluslararası Şatolar Birliği ile birleşmiştir. 1998 yılında Avrupa Komisyonu tarafından koruma alanında Avrupa’nın şemsiye örgütü olarak kabul edilmiş, 2002 yılından beri -1978’den tüm Avrupa ülkeleri çapında sürdürdüğü- ödüllendirme sistemi yürütücülüğü, bu ödüllere ek olarak Avrupa Komisyonu kararıyla Avrupa Birliği Kültürel Miras Koruma Ödülleri yürütücülüğü görevi ile güçlendirilmiştir.
Avrupa Birliği Kültürel Miras Koruma Ödül Töreni, kural olarak, Avrupa Komisyonu’nun Kültür İşleri İle Görevli Komiseri’nin katılımıyla yapılmaktadır. Örgütün birçok kategoride dağıttığı ödüller arasında Türkiye’den aday gösterilen kişi ve kuruluşlar birçok diploma, madalya ve ödül kazanmışlardır. Koruma Büyük Ödülü Göreme’deki Sarıca Kilise’nin başarılı restorasyonu dolayısıyla 2007 yılında 135 aday arasından Türkiye’ye verilmiştir.
Europa Nostra, her yıl genel kurul, ödül törenleri ve Bilim Kurulu çalışmaları ile ilgili olarak, European Cultural Heritage Review, European Union Prize for Cultural Heritage, Europa Nostra Scientific Bulletin ve Europa Nostra Annual Congress adlı süreli yayınları yayınlamaktadır.
Europa Nostra’nın merkezi Hollanda’nın Lahey kentindedir.
Bizim Avrupa/ Europa Nostra Derneği, Europa Nostra (Avrupa Kültürel Miras Kuruluşları Federasyonu) ağına paralel bir biçimde, Türkiye’de bağımsız olarak çalışma yürüten bir dernektir.
Haziran 2010’da İstanbul’da yapılan Europa Nostra Kongresi sonrasında, çoğunluğu daha önce ya da kongre hazırlık süresi içinde Europa Nostra’ya üye olmuş oda, vakıf, dernek temsilcileri ve bireylerden oluşan bir Girişim Kurulu’nun 23 Haziran 2010’da aldığı kararla Kurucu Yönetim Kurulu seçilerek kuruluş çalışmaları başlatılmış ve 14 Ekim 2010’da 65 kurucunun yaptığı başvuru ile resmen kurulmuştur.
Bizim Avrupa/ Europa Nostra Derneği, Türkiye’de kültürel miras alanındaki faaliyetlerin etkinleştirilip geliştirilmesini sağlamayı ve Avrupa’da ve Türkiye’de bu konuda çalışmalar yapan kişi, kurum ve kuruluşlar ile birlikte ortak çalışmalar, projeler yürütmeyi işlevini üstlenmiş bir sivil toplum kuruluşudur.
www.europanostra.org
