İstanbul Rum Patrikhanesi davetiyle, 27 ağustos 2021 Cuma akşamı 18.00-20.00 saatleri arasında Büyükada Rum Yetimhanesi bahçesinde önemli bir toplantı düzenlendi. “Büyükada Rum Yetimhanesi’ni İstanbul’a Yeniden Kazandırmak” başlığıyla düzenlenen toplantı için günlerce süren hazırlık yapıldı. Alan Adalar Belediyesi ekiplerince temizlendi, düzenlendi ve etkinliğe hazır hale getirildi.
Toplantıdan notlar
Kimler konuştu?
Yetimhane Restorasyon Projesi Koordinatörü Laki Vingas, Europa Nostra Türkiye Başkanı Burçin Altınsay, Rölöve ve Dijital belgeleme çalışmalarını tamamlayan, restitüsyon projesini hazırlamaya başlayan İBB- Bimtaş AŞ adına Genel Müdür Yardımcısı Nazım Akkoyunlu, Adalar Vakfı Başkanı Halim Bulutoğlu, Adalar Belediye Başkanı Erdem Gül, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Ahmet Misbah Demircan, Patrik Bartholomeos
Kimler katıldı?
Toplantıya konuşmacılar dışında Adalar Kaymakamı Mustafa Ayhan, Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut, İBB-Bimkaş Genel Müdürü Özcan Biçer, İstanbul’daki belli başlı yabancı misyon temsilcileri, Rum cemaati temsilcileri, Adalar’daki gazeteci ve yazarlarla, koruma uzmanları-mimarlar, azınlık cemaati temsilcileri, ilgili sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve bazı uzmanlar katıldı.
Niye böyle bir toplantı?
Laki Vingas - Yetimhane Restorasyon Projesi Koordinatörü
Kapılarının kapandığı 1964 yılından bugüne dek geçen 57 senede Büyükada Rum Yetimhanesi zamana, doğaya, çevresel faktörlere direndi. Birçok bölümleri ve çatısı ciddi olarak tahribata uğrasa da bütünlüğünü koruyarak ayakta kalmayı başardı. Çok şükür ki, orijinal hali ve son teknoloji ile rölövesi çıkarılarak kayıt altına alındı ve yarınlara bir anıt eser olarak taşınmasının önünde önemli bir kapı açıldı.
Peki bir binanın yetimliği onun sırtından nasıl kalkar? Buna cevabım onun gelecekte tekrar yaşayan, faal, fonksiyonel çevreye duyarlı bir bina olacağına güven duymak ve inanmak ile olacağı yönünde olur. Biz, bugün burada, bu binanın tekrar ayağa kalkacağına dair olan güvenimizi tazelemek, bu yolda attığımız somut adımları sizlerle paylaşmak ve desteğinizi almak için toplandık.
Hedef
Patrik Bartholomeos
Patrikhanemiz, şehrimizin ve insanlığın önemli bir değeri olan yetimhaneyi tüm teknik ve ekonomik zorluklara rağmen yeniden ayağa kaldırmak hususundaki gayretini daha geniş çevrelere yayarak, güçlendirmeyi hedeflemektedir. Bu noktada devlet makamları, belediyeler, sivil toplum kuruluşları ve tüm İstanbul sevdalılarına ulaşarak desteklerini almayı arzulamaktayız. Ancak böyle kapsamlı bir elbirliğinden çıkacak güç ile yılların birikimi bu sorun çözülebilir ve yetimhane şehirlerin kraliçesi olarak tarif edilen İstanbul'a kazandırılabilir.
Zaman içinde neler yapıldı?
Laki Vingas - Yetimhane Restorasyon Projesi Koordinatörü
Europa Nostra Türkiye’nin girişimiyle, 2018 yılında Yetimhane'yi ‘Avrupa’nın tehlike altındaki 7 kültürel miras alanından biri olarak ilan etti’. Akabinde toplantılar, buluşmalar ziyaretler süreci başladı. Danışma kurulu ve sekretarya oluşturuldu, logosu tasarlandı ve seçildi, web sitesi düzenlendi, destek projelerine müracaat edildi, dijital belgeleme, rölöve çizimleri ve malzeme analizleri sonuçlandı; ilgili anıtlar kuruluna sunuldu, restitüsyon çizimleri hızla devam etmekte, Tarih Vakfı ile arşiv belgeleme çalışmaları başlandı. Prof, Mehmet Alper ve eşi Prof. Berrin Alper’in 1992 yılında hazırladıkları projeler ve araştırmalar kitaplaştırıldı.
Kısa vadeli hedefler
Laki Vingas - Yetimhane Restorasyon Projesi Koordinatörü
Restorasyon öncesi binanın korunmasına yönelik geçici destekleme tedbirlerinin rölöveye uygun şekilde anıtlar kuruluna sunulması. Binanın fonksiyonunun belirlenmesi konusunda Eylül/Ekim aylarında uzmanların katılacağı bir çalıştayın düzenlenmesi ve tabii ki restorasyon için finans imkanlarının tespit edilmesi önceliklerimiz arasında olacaktır.
Bu bina yıkıntı halinde iken, mimari, tarihi ve kültürel değerine kıymet vermek ve gelecekteki potansiyeline inanarak onu yeniden İstanbul’a kazandırmak için gerek devletimiz, gerek Patrikhanemiz, gerekse şehrimizin yerel yönetimleri ve sivil toplum kuruluşları olarak elimizi taşın altına koymak, birçok bilinmezliğe rağmen bu iradeyi göstermek ve canlı tutmak bugün hepimizin atacağı yegâne anlamlı adımdır.
Ahmet Misbah Demircan - Kültür ve Turizm Bakanı
"Bu süreç, başından beri Cumhurbaşkanımızın liderliğinde mülkiyeti çözülmüş ve belli bir yapım aşamasına gelmiş. Burada yapılan iş Kültür ve Turizm Bakanlığının asli işidir. Bu süreçte biz de üzerimize düşeni yapmaya ve ayağa kaldırma hususunda elimizden geleni göstermeye gayret göstereceğiz”
Öneriler
Burçin Altınsay (Europa Nostra Türkiye YK Başkanı)
Bir yönetim birimi kurulmalı. Yetimhanenin yapım teknikleri ve malzemesi açısından çok da sıra dışı bir yapı değildir. Aslında bakılırsa restorasyonuyla ilgili çok büyük bir zorluk yoktur. Olsa olsa boyuyla ve ölçüleriyle ilgili zorluk vardır. Yetimhanenin bundan sonra nasıl kullanılacağı, nasıl restore edileceği oldukça önemli. Burada klasik restorasyon yöntemlerinin belki biraz dışında düşünmemiz gerek.
Halim Bulutoğlu – Adalar Vakfı Başkanı
Rum Yetimhanesi’nin son 40 yılının tarihi, Adalar’da tarihi-kültürel mirasa sahip çıkrma ve koruma odaklı sivil toplum çalışmalarının tarihi ile özdeştir… Şimdi yeni bir aşamadayız. Rum Yetimhanesi’nin restorasyon süreci kadar önemli olan, bu muhteşem mekanın bugün başlangıcı yapılan bu ve benzeri etkinliklere, aramalara, toplantılara açılmasıdır. Bunu çekinmeden yapın. Çünkü binanın ayağa kaldırılması kadar önemli olan, bu sürecin kendisidir. İnanıyoruz ki, bu süreç yaygın bir sahiplenmeyi beraberinde getirecek, gerek işlevlendirme ve gerekse kaynak üretme konusunda düşünemeyeceğimiz kadar büyük fırsatlar önümüze serilecektir.
Evanthia Reboutsica ve arkadaşlarından muhteşem final
Toplantı gün batımında sona erdi. Güneşin son ışıkları yetimhanenin camsız çerçevesiz odalarından süzülüp üzerimize doğru düşerken sahneyi Evanthia Reboutsica ve arkadaşları aldı. Keman, kanun, İstanbul kemençesi... Rum ve İstanbul ezgileri. Gözüm hâlâ binada. Alacakaranlık. Çatıdaki oluklarda otlar bürümüş. Evanthia’nın kemanından ezgiler yetimhaneye doğru yükseliyor. (Özlem Yüzak, Cumhuriyet, 29 Ağustos 2021 Pazar)
