Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Türk Tarih Kurumu tarafından “Heybeliada: Tarih, Medeniyet ve Adalet Paneli” düzenlendi.
Heybeliada’da bulunan Hüseyin Rahmi Gürpınar Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi konferans salonunda gerçekleşen panele Adalar Kaymakamı Dr. Mustafa Ayhan, Adalar Müftüsü Alim Anar, İlçe Milli Eğitim Müdür Vekili Sadrettin Peker ve Garnizon Komutanı Albay Eren Günay’ın yanı sıra çok sayıda davetli ve öğrenci katıldı.
Adalar Kaymakamı Dr. Mustafa Ayhan etkinliğin açılışında yaptığı konuşmada Adalar’ın dinlerin ve dillerin uyum içerisinde bir arada yaşayabildiği bir yapı olduğunu ifade etti. “Farklılıkları yaşarken var olduğumuz yapının değerini bilerek hareket etmek gerekir. Bu bakımdan böyle bir çalışmanın Adalar’da yapılması ayrıca anlamlıdır.” diyen Ayhan, düzenlenen panelle Heybeliada’ya dair faydalı bilgiler elde edileceğini sözlerine ekledi.
Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Refik Turan ise konuşmasında büyük devlet olmak ve farklılıkları bir arada yaşatmak konularına değindi. Devlet olmak, kültür ve medeniyet sahibi olmak tarihte her millete bahşedilmiş bir hususiyet değildir. Bu gelişmişliği yakalayan milletlerin sayısı azdır. Bu milletler hükmeden milletlerdir. Bir kültürün medeniyete dönüşmesinin ana teması güçlü bir devlettir.” ifadelerini kullandı.
Fatih Sultan Mehmed’in, İstanbul’un fethiyle birlikte Bizans’tan iki önemli miras devraldığını belirten Turan, “İstanbul ve Ayasofya ile birlikte topyekûn Ortodoks halk da devralınmıştır. Fatih bunu Patrikhaneyi bizzat kendisi kurarak, imtiyaz vererek yapmıştır. Ortodoks halk da bunun karşılığını kısa sürede vermiştir” dedi.
“Devletler halklara verirler. Öncelikle hayat idamesi, varlıklarının devam garantisini, güvenlik, adalet, dini düşüncesini ve inancını yaşama özgürlüğü verirler ama vermedikleri de vardır. Hiçbir büyük devlet hükümranlığına kimseyi ortak etmez. Güçlü hiçbir devlet yönetme hakkından başkasına pay vermez, aksi halde kendisi yaşayamaz.” dedi. Türkiye Cumhuriyeti’nin bedel ödenerek kazanıldığını ifade eden Turan, “Bedeli bizim binlerce şehidimiz ve gazimizdir. Devletimizin ebedi müddet olması dileğiyle.” diyerek sözlerini tamamladı.
Açış konuşmalarının ardından Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Refik Turan başkanlığında düzenlenen panele geçildi. Prof. Dr. Güray Kırpık ‘ın “Millî Tarih ve Kültür Açısından Heybeliada”, Prof. Dr. Ahmet Hikmet Eroğlu’nun “Tarihten Günümüze Fener Rum Patrikhanesinin Kiliseler ve Devletler Açısından Konumu”, Prof. Dr. Ayten Sezer Arığ’ın “Heybeliada Ruhban Okulu: Kuruluşu, Faaliyetleri, Kapanışı ve Tartışmalar” ve Dr. Öğr. Gör. Hakan Gökpınar’ın “Heybeliada Ruhban Okulu Meselesinin Türk-Alman Kamuoyuna Yansımaları” başlıklı bildirileri sunuldu.
Panelde dağıtılan kitapçıkta Ruhban Okulu’nun yeniden açılmasına ilişkin olumsuz görüşler belirtilirken şu ifadeler yer alıyor: “Heybeliada Ruhban Okulu (HRO) günümüzde yeniden açılması dile getirilmekle birlikte tarihselliği çok maziye gitmeyen bir okuldur ve Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü buhranlı dönemlerde Devletin iç ve dış gailelerle meşgul olduğu sıralarda Milli menfaatler aleyhine faaliyetlerin odağı olmasıyla dikkat çekmiştir... Patrikhane’nin Lozan Anlaşması’nın Fasıl III, 37-45nci maddeleri arasında geçen “Akalliyetlerin himayesi” başlığı altında bulunan anlaşma takayyüdatına aykırı olan ve mütekabiliyet ilkesinde de karşılığı olmayan taleplerinin tarihi bir senaryonun devamı niteliği olduğu gibi Türkiye’nin istiklaline halel getirebilecek mahzurlar ortaya çıkarabileceği bedihidir.”
