1935 yılı Ağustos ayının gazetelerinden seçtiğimiz Adalar’la ilgili yazıları aşağıda derledik. Adalar’ı güzelleştirme fikrinin yıllar içinde nasıl geliştiğini izlemek oldukça ilginç sonuçlar veriyor.
Tarih içinde merak dolu gezintilerimizin hepinize keyifli anlar yaşatacağını umuyorum…
Adaları Güzelleştirme Cemiyetine mektub
Maryenbad: 3 ağustos
Çalışma şekillerimiz, dostlar alışverişte görsün derecesini geçmek için düşünüp taşınmak ve birşeyler yapmağı araştırmak zorunda olduğumuzu kabul etmekte sizinle tükel olarak beraberiz. O halde hemen toplanıp neler yapabileceğimiz üzerinde konuşmağa başlayalım:
İçinde oturmak hasebile denizdeki balığın suyu ve yeryüzündeki insanın havayı bilmemesi kabilinden Adaların güzelliğini biz bile hakkile bilmiyoruz. Bunlar, İstanbulun kıyıcığında zümrüd su üzerine oturtulmuş elmas parçalarıdır. Korunmaları ve daha ziyade güzelleştirilmeleri için onlara artık bir önemle bakmak istiyoruz. Hakikaten bu elmas parçaları yaratıktan geldiği gibi bırakılmışlar, yahud yer yer biz insanların fena yaptığımız işlerle bozulmuşlardır. Bir parça sürekli, özlü ve özenli çalışma ile bunları birer dünya cenneti, birer çiçek buketi haline koymaklığımız çok kolaydır. Çalışılacak alan küçücük, yapılacak işler az ve güzeldir. Adaları tıpkı bir bahçe düzeltir gibi düzeltmek ve süslemek imkânı vardır.
Bu yıl yapılan çiçek bayramı biraz vakitsiz yapıldı. Eğer vaktinde bile yapılsaydı Adalar kendilerinde yetişen çiçek çeşidlerinin şimdiki miktarına göre bizce henüz böyle bayram yapmağı hakketmiş sayılmayacaklarından böyle bir bayram gene yersiz olurdu. Adalarda o zaman çiçek bayramı yapılabilir ki yalnız Adalarda yetişen en görülmemiş çiçeklerden yalnız Adalar ahalisi değil, bu bayramı kutlulamağa gelecek bütün İstanbullular küçük büyük demetlerle süslenebilsinler, ve orada herkes kucak kucak çiçeklerle canlı bir bahar yaşasınlar. Adalarda henüz bu ileri güzellikte alabildiğine bol çiçekçilik yoktur. Söz aramızda çiçek bayramına başlangıç olarak bu yıl orada kurulan sözümüz yabana çiçek sergisi sadece ayıbdı. İstanbul şimdiki halinde bile çiçekçilikte o serginin üç beş kırıkdökük saksıda gösterebildiğinden hiç olmazsa yüz kere daha üstündür. Bununla beraber bizce İstanbulun bütün çiçekçiliği bir araya getirilse iyi bir sergiye yetmesi gene şüpheli görülüyor. Halbuki Adadaki sergi fakirin fakiri bir –söz aramızda- kepazelikti. Bu fena sınama bize Adalarda yapılacak iyi işler sayımına kuvvetli bir fikir vermek faydasını vermişse gene kâr saymalıyız.
Adaları güzelleştirmek için herşeyden önce buralarını ağaçlandırmalı ve çiçeklendirmeliyiz. Adalarda yer sahibi herkes kendi toprağını yemişli yemişsiz ağaçlarla süslemek ödevindedir. Eğer biz ağaç ve çiçek fidanlarını güzel, bol ve ucuz verebilirsek herkes daha iyi yapmak için adeta yarışa çıkacaktır. Zaten Adalarda bu işleri en iyi yapanlar her yıl mükâfatlandırılmalıdır. Halk bu ağaç ve çiçek fidanlarını bizim fidanlığımızdan alabilir.
Evet, Adalarda bizim her yıl yüzbinlerle fidan yetiştiren ağaç fidanlıklarımız ve çiçek sergilerimiz olacaktır. Bunları bir yandan halka dağıtacağız, diğer yandan Adalarn ağaçsız ve çiçeksiz yerlerini onlarla bezeyeceğiz, hatta eldeki ormanları bu fidanlıkların yeni ağaçlarile tazelendireceğiz, çeşitlendireceğiz. Öyle yapacağız ki bu istekle ve bu hedefle işe koyulduğumuzun beşinci altıncı yılından itibaren Adaların her biri kendi başına büyük birer çiçek buketi haline gelmeğe başlıyacaktır. Her Ada en iyi bir ev bahçesi gibi tarholunmuş bulunacaktır. Herhangi Adanın, neresinde gezerse gezsin herkes kendini bir çiçek bahçesi içinde, güzel tarholunmuş bir park ortasında geziyor sanacaktır. Adalarda bu işi hakikaten bu şekilde ve hakikaten bizce şimdiye kadar hiç görülmemiş, hatta hiç hatıra gelmemiş bir yöntemde düzeltmek eldedir. Düşününüz ki bu yolda çalışılarak Adalarda portakal ve mandarin bahçeleri bile vücude getirilebilir!..
Bit tarafta Adaları, amma onların küçük büyük hepsini bu hale sokarken diğer taraftan onların yollarına çekidüzen vermeği unutmayız. Her Adada ve her Adanın denizile karasile her yanında oralarda gezmeğe gidecekleri memnun edecek türlü türlü eğlence ve istirahat yerleri yapılabilir. Adalarda otelcilik ve pansiyonculuk hükümlerine kat’iyyen dikkat olunan bir takım temelli kurallara uymak zorunda tutulur. Adalara gelen halkın kolay, kibar ve çok eğlenceli vakit geçirmeleri için yapılabilecek şeyler çoktur. O kadar çoktur ki altı ay oraya gelip gidecek halkı getirip götürmek için şimdiki vapur seferlerinin ve hatta şimdiki vapurların yetmediği görülebilir.
Bütün bu işler yapılabilmek için bir parçacık paraya ihtiyaç vardır, değil mi? Bu parayı Adaların kendisi verir. Bu yıldan hatta bugünden tezi yok: Bütün Adalar halkı hükümete sunacakları bir mazbatayı imzalamağa koyularak bunda Adalara işliyen vapur biletleri ücretlerine birer kuruş eklenmesini ve bundan çıkacakpara yekûnunun Adaları güzelleştirmeğe tahsis olunmasını istiyeceklerdir. Bu işin zorluğunu ilk üzerlerine alacak olanlar Adalarda oturan insanlardır. Onlar bunu seve seve yaparlar. Çünkü Adalar güzelleştiği, cennetleştiği zaman onların mülklerinin değeri ve kiraları şimdikinin birkaç katı artacaktır.diğer halk ise şimdiki Adalar yerine birer cennete gitmak pahasına bilet başında bir kuruş fazla vermeği asla fazla bulmayacaktır.
Adları kimseye artık yük olmaksızın böyle bedavadan urup eksiğine güzelleştirmek için bu ilk temel atıldıktan sonra ilk fidanlıklar ve sergi yeri olarak Büyükadanın Ayanikola koyundaki bostanlar istimlak edilmeli ve hemen işe başlanmalıdır. Bu işlerin iyi sonuçlar verebilmesi için onların başına bu işlerden çok iyi anlıyan insanlar koyacağımızı söylemeğe yer bile yoktur. İşte bütün Adaları en çok 6 yılda birer cennet haline koyacak ilk düşüncelerimiz.
YUNUS NADİ
Cumhuriyet, 8 Ağustos 1935, Perşembe
Adalarda kışın da oturulabilecek
Akay idaresi tedbirler alıyor
Ada vapuru ücretlerinde tenzilât yapılacağına dair gazetelerde bazı haberler çıkmıştır. Bu haberler hakkında sorumuza karşı, Akay işletmesinin salâhiyettar bir rüknü şu sözleri söylemiştir:
- Kış mevsiminde adaların boşalmakta olduğunu gören idare, Ekonomi bakanından aldığı emir üzerine kışın adada oturmağı kolaylaştıracak ve bu suretle İstanbulun en güzel köşelerinden biri olan Adaların kış mevsiminde de ıssız kalmamasını temin edecek bazı tedbirler düşündü, bunu bağlı bulunduğu bakanlığa bildirdi.
Bu tedbirler teşrinievvelden itibaren başlıyacak ve yalnız gidip gelme biletlerine inhisar edecek mühimce bir ücret tenzilile beraber akşamları geç vakitlerde Adalar-Bostancı arasında irtibat temini ve ilk zamanlarda haftada bir defa olmak üzere gene Bostancı tarikile gece seferi yapılması gibi şeylerdir.
Ekonomi bakanı bay Celal Bayar Avrupa seyahatinden döndükten sonra bu projeyi tetkik edecektir. Bu kolaylıkların Adalarda evi olanları kışın şehire inmek mecburiyetinden kurtaracağını umuyoruz.
Akşam, 8 Ağustos 1935, Perşembe
Ada suyu
Henüz münasip bir vapur bulunamadı
Büyükadaya su getirilmesi için belediye sular idaresinin yaptığı tetkikat bitmiştir.
Suyu taşıyacak vapurun yanaşacağı iskelenin yeri kararlaştırılmıştır. İskele Ada iskelesine yakın ve rüzgârlardan müteessir olmıyacak bir yerde yapılacaktır.
Boru tesisatının hangi yolları takip edeceği ve yollara ne genişlikte boru döşemek lazım geleceği de kararlaştırılmıştır.
İnşaatın nihayet on beş, yirmi gün içinde tamamlanması kabil olduğu halde Adaya su vermek, piyasada münasip bir vapur bulunmaması yüzünden geri kalıyor.
Belediye münasip bir vapur bulmak için yakında yeniden araştırmalara başlıyacaktır.
Akşam, 8 Ağustos 1935, Perşembe
Heybeliadadaki eğlence geri bırakıldı
Adaları güzelleştirme kurumunun Heybeliadada tertip eylediği 11 ağustos tarihindeki deniz yarışlarının Balkan Olimpiyadı münasebetile yüzme seçmelerine tesadüf eylediğinden 25 ağustos tarihine geciktirilmiştir.
Akşam, 8 Ağustos 1935, Perşembe
El şakası
Bir kunduracı yere düştü, bıçağı kasığına saplandı
Büyükadada kunduracılık yapan Lûka adında bir adam akşam üzeri dükkânını kapamış ve evde çalışmak üzere kösele kestiği bıçağı da yanına alıp sokağa çıkmıştır.
Lûka yolda giderken Pandeli ve Yorgi adlarında iki arkadaşına tesadüf etmiştir. Üç ahbap sokakta konuşurlarken biribirlerine el şakası yapmağa başlamıştır. Şakalaşma sırasında Lûkanın ayağı kayıp düşmüş ve elindeki keskin bıçak kasığına saplanmıştır. Tehlikeli surette yaralanan Lûka hastaneye kaldırılarak tahkikata başlanmıştır.
Akşam, 12 Ağustos 1935, Pazartesi
Heybeli yolları
Asfalt şose yapısı bitti
Heybeli iskelesinden Tur yoluna kadar uzanan büyük asfalt şosesinin inşası bitmiştir. Şimdi şosenin yaya kaldırımları ve bozulmaması için iki tarafın duvarlarla tahkimi işile ugraşılıyor. Yola aid bu teferrüat da nihayet iki ay içinde tamamlanacaktır.
Heybeli yolu İstanbulda son senelerde yapılan yolların gerek yapılış, gerek kullanılan malzeme itibarile en güzel yollarından biridir.
Akşam, 18 Ağustos 1935, Pazar
Sarhoş kadın
Büyükadada bir kahveyi altüst etti
Büyükadada Katerina adında bir kadın dün gece kendini bilmiyecek derecede sarhoş olduktan sonra sokağa çıkış ve o civarda bir kahveye girip avazı çıktığı kadar bağıra bağıra şarkı söylemeğe başlamıştır.
Kahve sahibi kendisini çıkarmak isteyince sarhoş kadın hiddetlenmiş ve fincan, bardak gibi eline geçen şeyleri etrafa fırlatarak kırmağa başIamıştır. Kahveci bu sarhoş kadınla başa çıkamıyacağını anlayınca polise haber vermiştir. Zabıta sarhoş Katerinayı yakalayıp hakkında kanuni muameleye girişmiştir.
Agah adında bir adam da dün gece son derece sarhoş bir halde Beyoğlunda cadde ortasında gelip geçenlerin boğazlarına sarılırken görülmüş ve suç halinde yakalanarak adliyeye teslim edilmiştir.
Akşam, 24 Ağustos 1935, Cumartesi
Adada yangın
150 metre murabbaı fundalık yandı
Büyükadada Maden mevkiinde eski taş ocaklarındaki fundalıktan yangın çıkmıştır. 150 metre murabbaında fundalıkla 12 çam ağacı kısmen yandıktan sonra halkla itfaiyenin büyük gayretleri neticesinde ateş bastırılmıştır.
Yangın esnasında taş ocaklarında bulunan sabıkalı Antranik kaçarken yakalanmıştır.
Yangın Antraniğin attığı sigaradan çıktığı anlaşılmaktadır.
Halinde bir takım gayri tabiilikler görülen bu muvazenesiz adam, yangından evvel denizde banyo yaptığını, sonra Taşocaklarına çıkarak sigara içmek için oturduğunu, yangın çıkınca telaşa düşerek kaçmak istediğini söylemiştir. Yangın esnasında Antraniği kaçarken gören mütekaid bay Asım zabıtaya müracaat ederek bu sabıkalının şüpheli durumunu bildirmiştir.
Antraniğin üzerinde blr takım geçmez eski rus paraları bulunmuştur.
Akşam, 27 Ağustos 1935, Salı
Adaların vapur ücreti meselesi
Tenzilât için henüz verilmiş bir karar yok
Akay idaresinin Adaların vapur ücretlerinde gidip gelme biletlere mahsus olmak üzere indirme yapmayı kararlaştırdığı haber verilmektedir. Söylendiğine göre bu tenzilat şimdiki halde 37,5 kuruş olan birinci mevki biletlerinden 7,5 kuruş, 29 kuruş olan ikinci mevki ücretlerinden de 9 kuruş indirme suretile yapılacaktır. Akay idaresinde, böyle bir indirme kararı verildiğine dair resmi malumat yoktur.
Yalnız öğrendiğimize göre, Adaları Güzelleştirme Sosyetesi, buralara rağbeti artırmak için bilet ücretlerinin indirilmesi lehinde bir temennide bulunmuş, Akay müdürü Cemil de buna imkan arıyacağını vadetmiştir. Bu dilek usulen Akay idaresinin bağlı bulunduğu Ekonomi Bakanlığına bildirilecek, Bakanlık işi onaylarsa biletleri ucuzlatma fikri hakikat olacaktır.
Liman Tarife komisyonu, Akay ve Şirketihayriye idarelerinin bilet ücretlerini şimdiki nisbetler üzerinde bırakmış ve kararını Ekonomi Bakanlığına bir rapor halinde bildirmiştir. Ekonomi Bakanlığı tarife komisyonunun üç aylık yeni tarifesini onaylamış olduğu için bugünlerde bilet ücretlerinde yeni bir indirme mevzuubahs değildir.
Fakat, dediğimiz gibi Ekonomi Bakanlığı Adaları Güzelleştirme sosyetesinin dileğini kabul ederse önümüzdeki mevsimden itibaren tatbik edilmek üzere bu hatta mahsus biletlerin ucuzlatılması ihtimal dahilindedir.
Şirketihayriye, kendisi için en asgari nisbetlerde tayin edilmiş olduğunu bildirdiği şimdiki ücretleri indirmeye imkân bulamamaktadır.
Cumhuriyet, 3 Ağustos 1935, Cumartesi
Balkan Haftası
Adalarda büyük su şenlikleri yapılacak
Balkan haftası münasebetile Balkan memleketlerinden şehrimize gelen kadın ve erkek gezginlerin kendi milli elbiselerile, milli danslarını oynayabilmeleri için İç Bakanlıktan gerekli olan müsaade alınmıştır. Adaları Güzelleştirme kurumu marifetile Balkan haftası zarfında Adalarda yapılacak su müsabakalarına, gelecek olan bu yabancı gezginler de iştirak edeceklerdir.
Adaları Güzelleştirme kurumu memlekete gelecek gezginleri ağırlamak, gezginlerin sayısını artırmak maksadile Adalarda bir otel hazırlatmak tasavvurundadır. Kurum bu otelden kâr beklemeyecek, yalnız gezginlerin mümkün olduğu kadar ucuz bir şekilde kalmalarını temine çalışacaktır.
Cumhuriyet, 4 Ağustos 1935, Pazar
Acıklı ölüm
Şehrimiz manifatura tüccarlarından Büyükadada mukim Şahinzade bay Hasan Tahsin müptela olduğu hastalıktan kurtulamıyarak dün gece rahmeti rahmana kavuşmuştur. Cenazesi yarınki Perşembe günü saat 12 de Büyükadada kaldırılacaktır. Cenaze merasimine iştirak için köprüden hareket edecek olan 9 vapurunda hazır bulunmaları rica olunur.
Yeğeni: Şahinzade Rüştü
Akşam, 28 Ağustos 1935, Perşembe
