Adaların efsanesi cankurtaranı iyi insan Horoz Reis’in 41. ölüm yıl dönümünde kabri başında toplandık. Tam Peder Der Bedros, mezar mermerinin üstünde tütsüyü yaktı, İncil’in ilgili sayfasını buldu duasına yapmaya hazırlanıyordu Kınalıada Cami müezzini, öğlen ezanını okumaya başladı. Pederle beraber huşu içerisinde ezanının okunmasını bekledik. Ezan biter bitmez ardından Ermenice duaları dinlemeye başladık. Horoz Reis yine her zaman yaptığını yapmış, yattığı yerden bile farklılıkları birleştirmişti. Duasını bitiren Peder Der Bedros 41 yıl sonra bu kadar insanın Horoz Reis’in başında toplanmasına anlam verememiş 'Ben nasıl bir insana dua okudum' şaşkınlığı içerisindeydi. 41 yıl önce ölmüş bir insanın kabri başında hiç bu kadar kalabalık eşliğinde dua okumadığını söyledi. İncil’den “İyi insanlar, sonsuza kadar yaşar“ cümlesini hatırlattı.
Ardından Adalar Belediye Başkanı Erdem Gül konuştu ve kötülüğü yok etmenin başlıca yolunun kadir kıymet bilmekten geçtiğini söyledi. Adalar Kent Konseyi Başkanı İskender Özturanlı, Adalıların değerlerini yaşatmanın öneminden bahsetti.
Horoz Reis’i nasıl anlattım?
Horoz Reis’e saygımı yerine getirdim. Aile kabristanına çiçeğimi bıraktım ve şunları söyledim:
“Niye buradayız diye soruyorum kendi kendime? Niye burada toplandık diye düşünüyorum. Bu kadar insan bir cumartesi günü 41 yıl önce ölmüş birisinin kabri başında ne arıyor? Horoz Reis ve ailesinin kabrinin yanı başında duruyoruz. Yaptığımız şey bir mersiye değil. Huzursuz ve mutsuz olduğumuz bir dönemden geçiyoruz. Bir arayışın ve en önemlisi hafızamızın peşindeyiz. Saygı duyduğumuz kişi Horoz Reis çoğumuzun hafızasında iyilikleri güzellikleri, Adada yaptığı katkılarıyla huzur içerisinde yatıyor. Burada bulunmamız bu hafızayı hem canlı tutmak ve yenilemek hem de ortaklaştırmak. Horoz Reis’in yaptıklarını unutmamak ve onu yaşatmak ve yaptıklarını duruşunu ve davranışlarını bir yaşam biçimine dönüştürmek.”
“Anılarımızla o dönemin yaşananlarını bir mozaik gibi birleştiriyoruz şu an bu hissi yaşamak için buradayız. Adalı olduğumuzu böyle anlarda daha iyi hissediyoruz. Bu hafızanın paylaşımı bizi Adalı yapıyor. Bu ortak bildiklerimizi, hafızamızda yer alanları unutmadan, çocuklarımıza, torunlarımıza veya bir şekilde bu topraklarda yaşamayı seçmiş Adalara yerleşmiş kişilere de aktarmalıyız. Ada kültürünü, bu insanların geçmişte sergilediği davranışlar ve yaptıkları ve bıraktıkları izleri çoğaltarak, bu izlerden yürüyerek, geliştirebiliriz. Hep yakınıp duruyoruz ya. ‘Ada bitti’ diye. Vapurda, çay bahçesinde, lokantada her yerde, eski adayı eskiden adada yaşananları anlatıyoruz. Bıkmadan usanmadan geçmişin güzelliklerinden, güzel insanlarından bahsediyoruz. Aslında geçmiş geçmiyor. Hep anılarımızda hafızamızın güzel bir yerinde duruyor.”
Horoz Reis öyle geçiştirilebilecek kişi değil o doğal liderdi.
“Horoz Reis, öyle bir balıkçıydı, iyi yardımsever insandı, Adalılara yoksullara yardım ederdi. Adanın cankurtaranı diye geçiştirilebilecek bir kişi değildi. O tam istediğimiz özlediğimiz arzuladığımız Ada kültürünü yaşatan kişiydi. Horoz Reis, duruşu ile yolda yürüyüşü ile arkadaşlarıyla Kumsalda kayıkhanesinde çalıştığında örnek alınacak bir kişiydi. Hiç lider bir yanı olmamasına, çekingen, az konuşmasına rağmen doğal liderdi. O herkesin Horoz Reis’iydi.”
“Kahvede, çarşıda meyhanede etrafı insanlarla dolardı. Bunu doğal davranışları ile yapardı. O tam şimdi özlediğimiz Adanın samimi ve gerçek insanıydı. Yardımseverdi sadece insanlara değil her gün onlarca kediye ciğerini de vermeden yatmazdı. 41 yıl sonra buraya işte bu hafızamızı tazelemek ve ona bir hayır duası etmek için geldik.”
“Bu aileye Adalılar sahip çıktı. Şu an kendi kanından akrabalarından burada kimse yok. Horoz Reis ve ailesini unutmuyor. Birçok insan onun için uğraşıyor. Unutmadığımız ve bu güzellikleri, iyilikleri yaşattığımız süre içine biz adalıyız. Bu kültürü sürdürmeliyiz.”
Bayramda onu andık
“Geçtiğimiz Bayramda Adalar Belediyesi ve Adalar Kent Konseyi’nin yeni yönetiminin ilk etkinliği olarak Horoz Reis ile bayramlaştık. Bir anma toplantısı yaptık. Onu yad ettik. Onun la da kalmadık. Bazı kararlar aldık. Ada değerleri için girişimlerde bulunduk. O toplantıda Horoz Reis için 14 Aralık’ta Kabrine gidelim bir çiçek koyalım uzun zamandır yapılmayan bir anmayı yapalım dedik. Buradayız. Adalar Kent Konseyi ve Adalılar para topladı. Horoz Reis afişleri fotoğrafları asıldı. Adalar Belediyesi kabrini düzenledi, helvasını yaptırdı. Onun için bir kitap çalışması yapıyorum. Onunla ilgili bir belgesel çalışması da yapılıyor. Böylelikle bu değerleri bir özlem ortamından çıkarıp günümüze uygulamalıyız. Yaşadığı evlere birer anı plaketi koyabiliriz. Tanımayanlar Horoz Reis’i tanısın.”
Kumsala bir anıt
“Belki seneye buraya daha azalarak gelip anacağız. Fakat yaşadığı çalıştığı yer Büyükada Kumsal’da kayıkhanesinin bulunduğu alanda ona yakışır onun adını verebileceğimiz. Horoz Reis’i yaşatabileceğimiz, insanları merakla Adaya yaptıklarını okuyabileceği huzurlu bir zaman geçirebileceği bir alanı hep birlikte Adaya armağan edip oranın açılışını yapıp adını Horoz Reis koyup buraya gelelim derim. Yetkililerimiz burada. Adalıların yardımıyla onun adaya yaptıklarının karşılığını bir nebze ödeyebiliriz. O herkesin Horoz Reis’i.”
Büyükada Maden Muhtarı Rafet Garip, Ahmet Tanrıverdi (Fıstık Ahmet), Burgazadalı Kazım Biçer, Horoz Reis’in cenazesini Yetişen teknesi ile Kınalıada’ya taşıyan Ahmet Giritlioğlu, Horoz Reis’le olan anılarını anlattı. Adalar Belediye Başkan yardımcısı Dündar Traş, Adalar CHP İlçe Başkanı Ercan Akpolat, Belediye Meclisi üyeleri Haluk Derman, Engin Çelik, Fatma Bucak anma töreninde hazır bulundu. Pelikan Balıkçısı Ali Üçyıldız, Yüksel Aydın ve ismini sayamadığım yüzlerce kişi Horoz Reis’in kabri başında toplanmıştı. Aylin Kutan, Horoz Reis’in 41 yıl sonra anılmasına şaşırmış bu nasıl bir insan diye yazılarını okumuş. Kendi duygularını yazıp paylaşmış ve uzaklardan kabrinin başına gelmiş. Halil Gürer, Kartal’dan fırtınalı bir havada teknesi adaya sürüklenmiş 45 yıl önce denizde iki arkadaşı ile kendisini kurtarmış teknesine sahip çıkmış Horoz Reis’e saygısını sunmaya gelmiş. İskender Özturanlı, Hovsep Özacar, Cengiz Pala, Celal Karaca, (Fıstık) Ahmet Tanrıverdi, Mehmet Esen, Serco Ekşiyan, Hüseyin Aydın ve diğer adalılar, kabrini düzenlemenin, organizasyonun afişlerini yapmanın, törenin geniş katılımlı olmasının gururunu yaşadılar.
Horoz Reis’le vedalaştık. Kabristan çıkışında Adalar Belediyesi’nin yaptırdığı helvasını yedik. Hafızamızı tazeledik. İyiliklerini hatırladık ve Kınalıada’nın yokuşundan aşağıya inip kendi hayatlarımıza döndük. Fotoğraflar Serco Ekşiyan, Aylin Kutan ve Nilgün Refiğ Pala'dan geldi. Horoz Reis işte böyle iyilikleri ile yardımseverliği ve güzel duruşu ile Ada tarihinde ada değerleri içinde yerini almıştı. Hayır, duası almayı, anılmayı hak ederek, ömrünü 41 yıl önce tamamladı. Ben Daydayı, İsguhi Yayayı ve Mari Tantik’i sevgi ve saygıyla anıyorum.
