Faytonsuz Adalar’a Nasıl Gelindi?

Adalar, Faytonlar ve Atlar: Son 20 günü son 2 yıl üzerinden okumak...

Tarih tekerrüden ibaret derler. Öyle olaylar yaşıyoruz ki, tarih değiştiğinde değişen koşulları dikkate alırsak eğer, katılmamak mümkün değil bu söze.

Faytonlar için de böyle oldu.

Hatırlayalım:

2017 Aralık

İki yıl önce, 2017 yılı sonbahar taramasında Adalar’da 18 ruam vakası tespit edildi. Bunun üzerine Adalar Kaymakamlığı başkanlığında 19 Aralık 2017 tarihinde yapılan toplantıda Adalar’a at-giriş çıkışı yasaklandı ve alınan kararların tamamı, 1.5 aylık gecikmeyle 5 Şubat 2018 tarihinde ilgili kurumlara tebliğ edildi.

Neydi bu kararlar?

• Hastalık mihraklarının yok edilmesi için atların bir ay süreyle faytona koşulmasının yasaklanması ve atların ahırlardan çıkarılmaması
• İSPARK Fayton park alanının ve yolların acil temizlik ve dezenfeksiyonunun yapılarak hijyen yönünden iyileştirilmesi, bu işlemin İSPARK tarafından 15 günde bir ve 3 ay süreyle yapılması ve yaptırılması.

Faytonlar 1 ay süreyle yasaklansın, kaçak ahırlar yıkılsın!

Kaymakam başkanlığındaki komisyon bununla yetinmiyor ve bazı tavsiye kararları da alıyordu:

• Temizlik, dezenfeksiyon ve hayvan refahı bakımından atların kalmasına elverişli olmayan ve hastalık mihrakı olan Aya Nikola, Yürükali ve Tepeköy mevkiindeki at ahırlarının İBB tarafından yıktırılması
• Büyükada’da atların barınma yeri olarak sadece İSPARK Fayton Park Alanı’nın kullanılması ve karantina ahırı da tesis edilecek şekilde Fayton Park Alanı’nın düzenlenmesi, atların ve fayton sayılarının çok fazla olması sebebiyle İBB tarafından peyderpey azaltılması
• Adalar’da yolların çok yokuşlu olması, atların idrar ve dışkılarının yollara dökülmesiyle enfeksiyon kaynağı olması, özellikle yaz aylarında yoğun kokuya yol açması, faytonların ulaşım aracı olarak pahalı olması, atların gezinmesi için Adalar’da uygun yer olmaması, tek ulaşım aracı olması sonucu Adalar’da kapasitenin üzerinde at olması, hayvan sahipleri tarafından atların bakım koşullarının olması gerektiği gibi sağlanmaması gibi sebeplerle faytonların ulaşım aracı olmaktan çıkarılması; Lunapark meydanında İBB – UKOME tarafından belirlenen güzergahta turistik gezi amaçlı ve sınırlı sayıda fayton ayrılması
• İBB-UKOME tarafından Adalar İlçesinde 25.12.1998 tarih ve 98/138 sayılı İl Trafik komisyonu Kararlarına uygun olarak motorsuz alternatif ulaşım aracına geçilmesi..

Tanıdık geliyor değil mi?

Ama bu tavsiye kararları yürürlüğe konulmadı. Bunun için Valilik kararı gerekiyordu, tıpkı 2019 yılı sonunda olduğu gibi.

O dönemde aktif çalışan Adalar Kent Konseyi Ulaşım Çalışma Grubu, kaymakamlık kararları üzerine bir basın açıklaması yapıyor ve verilen kararların aceleye getirilmemesi gerektiği konusunda uyarıyordu:

Şöyle denmişti bu açıklamada:

“İlgili kurumların açıklamalarından edindiğimiz bilgilere göre, Adalar’da ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde ruam taraması yapıldığı, 2012-2015 yılları arasındaki dört yılda toplam 430 vaka tespit edilmişken, 2016 sonbahar döneminde 2, 2017 sonbahar taramasında da 18 vaka görüldüğü anlaşılmaktadır. Son iki yıldaki azalmaya rağmen, halen ruam hastalığı sorununun devam ettiği ortadadır.

Adalarımızda hayvan ve insan sağlığı açısından hayati olan ruam hastalığıyla mücadele için ilaçlama, dezenfeksiyon, hayvanların giriş çıkış kontrolleri ve gerektiğinde yeni at girişinin yasaklanması gibi rutin önlemlerin yanısıra, İSPARK Fayton Park alanında karantina ahırı tesis edilmesi önerisinin yaşama geçirilmesini önemli buluyoruz.

Ancak daha önceki yüksek vakalı yıllarda gündeme gelmemiş olan “atların 1 ay süreyle faytona koşulmaması ve ahırlardan çıkmaması” önleminin gerekliliği konusunda kuşkularımız olduğunu belirtmek isteriz. Bu süre boyunca Adalar’da ulaşımın nasıl sağlanacağı konusunda bir önlem bulunmaması nedeniyle, ulaşım hakkını zedeleyeceğini ve giderek önü alınmaz bir şekilde yaygınlaşmakta olan bireysel ulaşım araç (akülü) kullanımına meşruiyet kazandıracağına inanıyoruz.

Faytonların sayısı, kullanım güzergahları, ulaşım ve gezinti aracı tanımları, alternatif toplu ulaşım araçları, bisiklet, akülü ve motorlu araçların kullanımlarını da içeren “ulaşım eylem planı” acil olarak hazırlanmadan ve buna ilişkin önlemlerin zamana yayılmış bir şekilde alınması sağlanmadan, İSPARK alanı dışında Büyükada’da halen kullanılmakta olan ahırların yıkılması, fayton sayılarının azaltılması gibi parçalı önlemlerin, var olan kaosu artırmaktan başka bir sonuç vermeyeceğini düşünüyoruz.”

Fayton sorunu, ulusal sorun haline geliyor.

Kaymakamlığın ve ilçe hayvan zabıta komisyonunun fayton taşımacılığı ve ahırlar konusundaki tavsiye kararları uygulanmadı ama, Adalar’a at giriş çıkışının yasaklanması uygulaması devam etti.

Faytoncular bu uygulamaya tepki gösterdiler. At giriş çıkışına izin verilmesini istiyorlar, buna ilişkin önerilerini de sıralıyorlardı, Faytoncular Odası Başkanı Hıdır Ünal, Adalar Gerçek dergisine verdiği mülakatta şöyle demişti:

“Kaymakamlığa, Belediyeye rica edeceğiz, Aya Nikola mevkiindeki çadırlarımıza karantina ahırı yaptıracağız. Dışarıdan at geleceği zaman arabacı Oda’ya soracak. Biz evet boş yer var, diyorsak, adam dışarıdan atı getirecek. Örneğin bir esnaf karşıdan 20 tane at getirdi ve atların 5’i hasta çıktı. Biz bu atları Adada telef ettirmeyeceğiz. Diyeceğiz ki esnafa sen 5 tane atını ada dışına çıkart, getirdiğin yere götür. 15 tanesini piyasaya sürebilirsin. O zaman hastalıkların önü kesilir. Tedbir böyle olmalıdır. O zaman Ruam da bitecektir. Giriş çıkışı kapatmakla bu işin önlemi alınamaz.

İlçe Tarım Müdürlüğü’ne söyleyeceğiz, baştan sona bu atların sağlık taramasının yapılmasını isteyeceğiz. Veterinerlik işi İlçe Tarım Müdürlüğü’nün görevidir. Ama İlçe Tarım kendi işini görevi bırakmış, at sayısıyla uğraşıyor. Oda olarak at veterinerliği üzerine tahsilini yapmış uzman gençlerden de destek alacağız, gelip atlara bakacaklar ve bizlere eğitimler verecekler. Atların periyodik bakımlarını aksatmayacağız. İşimizi iyi yaparsak Kaymakamımızdan, Belediye Başkanımızdan, herkesten destek alacağımızı biliyorum.”

Ama konu artık ulusal bir sorun haline gelmeye başlamıştı. Kendilerine kısaca “Hayvansever”ler tanımlaması yapan hayvan hakları isavunucusu dernekler, o günlerde mecliste konuşulmaya başlanan hayvan hakları yasası konusundaki düşüncelerini, esas olarak Adalar’da at ve fayton kullanımı üzerine protestolarla yoğunlaştırmaya başlamışlar ve Adalar’ı da bir eylem alanı haline getirmişlerdi.

Bunlardan biri de HAYTAP’tı.

2 Haziran 2018 Cumartesi günü öğle saatlerinde Büyükada Atatürk Meydanı’nda (İskele Meydanı) HAYTAP (Hayvan Hakları Federasyonu) yöneticilerinin çağrısı ile bir araya gelen “hayvan severler”, “Atların Adalar’daki fayton taşımacılığında kullanılmamasını, yerlerini akülü faytonların almasını” istiyorlardı.

“Eylemin öncesinde Faytoncular Odası Başkanı Hıdır Ünal’ın kahvesinde HAYTAP yöneticileri ve Adalar Kent Konseyi Ulaşım Çalışma Grubu üyeleri ile bir araya geldi. Hıdır Ünal tartışılması gereken konunun atların çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi, sağlıklı bir faytonculuk için yapılması gerekenler olduğunu savunuyordu. HAYTAP Başkanı ise en fazla 3 yıla kadar atların kalkacağını ve yerine elektrikli faytonların geçeceğini söylüyor ve “göreceksiniz” diyordu “bu olacak!”... Ve devam ediyordu: “Hazır 300 at eksiğiniz varken alın bu akülü faytonları.

Adalar Kent Konseyi Ulaşım Çalışma grubu üyeleri, HAYTAP temsilcilerine, atların tamamen kaldırılmasının ve atların hiçbir şekilde çalıştırılmamasının at neslinin geleceği açısından hangi sonuçları getireceğini sordular. Bu soru cevaplanmadı.” (Adalı Dergisi, Temmuz 2018)

16 Haziran 2018 - Faytoncular grevde. “Çalışacak atların Adalar’a girmesine izin verilsin”

Ruam hastalığı nedeniyle Adalar’a at giriş çıkışının yasaklanması, yaz aylarında yeni atlara ihtiyaç duyan faytoncuları sıkıntıya soktu. Yetkililerle görüşerek sorunu çözemeyen Faytoncular Odası’nın çağrısıyla faytoncular greve gitti. Neden greve çıkıldığını Adalar Gerçek gazetesine demeç veren Hıdır Ünal şöyle açıkladı:

“Yapılan son taramalarda hiç hastalık çıkmamasına karşın karantina kalkmadı. İkinci karantina dönemi Kasım ayında. Kasımı beklemek için bizim yeterli atımız yok. Şu an acil olarak 540 ata ihtiyacımız var. Eksiklerimizi telafi etmek için İlçe Tarım Müdürlüğü, İl Tarım Müdürlüğü ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na müracaat ettik. Bize sağlık taraması yapılmış sınırlı sayıda at izni verilmesini istedik. Kasıma kadar böyle idare edebileceğimizi; aksi halde bayramda, yaz sezonunda eksik atla çalışamayacağımızı ilettik. Atlar daha fazla yorulursa, daha fazla kayıp veririz, dedik. Peki, dediler. Yazışmalarımızı yaptık, dört kez Bakanlığa gittik geldik. En son, Haziran ayında size 300 at vereceğiz ve Adaya giriş yapabilecekler dediler.

Bakanlığın bu kararını faytoncu esnafımızla paylaştık. Esnafımız da haziran geldi ve nasıl olsa adaya giriş olabilecek düşüncesiyle, Urfa’dan, Mardin’den, Kars’tan atlarını alıp geldiler. Fakat atların ana karadan Adaya ulaşımına izin alamadılar! Dolayısıyla faytoncuları mağdur ettiler. Atlarımız da karşıda mağdur. 400’e yakın atımız orada sersefil, biz de burada. 1.500 aile mağdur edildi! Sesimizi Bakanlığa, siyasi iktidara hatta Sayın Cumhurbaşkanına duyurabilmek için eylem yapıyoruz. Atlarımız gelene kadar eylemimizi sürdüreceğiz.”

4 gün süren eylem süresinde, Adalıların acil ihtiyaçları dışında faytonlar çalışmadı. Grev günlerinde Adalar’a seçim çalışması için gelen siyasilerle görüşen ve kendilerinden söz alan Oda yönetimi, 4. gün sonunda greve son verdi.

Atlar Adaya geliyor. Hayvan Hakları örgütleri tepkili. Görüntü almak isteyen hayvan hakları aktivistlerine saldırı

Araya seçim kampanyası için Adalar’a gelen bakan (Berat Albayrak) ve milletvekilleri girdi ve sonunda Maltepe ve Kartal’a kadar getirilmiş, adaya sevk için bekleyen atlara izin çıktı. Toplu at sevkiyatı 16 Haziran’da çıkartma gemileriyle yapıldı. Aynı gün sevkiyatı izlemek ve fotoğraflamak için aynı ortamda bulunan hayvan hakları aktivistleri ile faytoncular arasında çıkan ve yaralanmalarla sonuçlanan kavga medyaya, televizyon ekranlarına ve gazete sayfalarına düştü. İnsanlara bunu yapan kimbilir atlara ne yapar yorumlarıyla.. Ve o günlerde ayakları ve kuyruğu kesildiği için ölen yavru köpeğin fotoğrafıyla çalkalanan ülke gündemindeki yerini aldı.

17 Haziran 2018 - Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Atları faytonların boyunduruğundan kurtaracağız.”

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 17 Haziran 2018 tarihindeki Yenikapı mitinginde yaptığı konuşmada, "Adalar'daki atları, faytonların boyunduruğundan kurtarıp özgürlüklerine kavuşturmak için bir çalışma yürütüyoruz" dedi.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Mevlüt Uysal ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, sözlerinin ardından yaptığı açıklamada Adalar’da ulaşım sorununun çözüleceğini söyledi ve bunu yaparken “Faytoncu esnafımız da rahat olsun. Onları mağdur etmeyeceğiz.” dedi.

Uysal, son günlerde Sapanca'da yavru bir köpeğin başına getirilenlerin herkesi rahatsız ettiğini ve insanların içini sızlattığını ifade ederek benzer durumun Adalar'da fayton çekimi işinde kullanılan atların başına da geldiğini söyledi.

Atların insanı rahatsız eden durumlara düşmemesi için gerekli adımların atılacağını vurgulayan Uysal, "Yolda giderken düşüp ölen atların durumu dışarıdan bakınca, atların ne kadar kötü şartlarda çalıştırıldığı ortada. Bunlar her zaman gündemde oldu. Cumhurbaşkanımızın İstanbul mitinginde özellikle Adalar'daki atlara yönelik yapılan muamelenin tamamen ortadan kaldırılmasıyla ilgili söyledikleri bizim için talimattır." diye konuştu.

"Adalar’daki ulaşım probleminin çözülmesi gerekiyor" diyen Uysal, bunun için Büyükşehir Belediyesi'nin daha önce ciddi çalışmalar yaptığını hatırlatarak, şöyle devam etti:

"Belediyemiz elektrikli araç modelleri üzerinde çalışılmış. Hatta Kınalıada'da deneme seferlerine başlama aşamasına gelinmiş. Şimdiden sonra Cumhurbaşkanımızın söylediği talimat ise o sorunu çözme adına ada halkı ile Ada'daki o ulaşım problemi masaya yatırılarak hepsini beraberce değerlendirip orada en uygun model ne şekilde sağlanır ona karar verilir."

Uysal, Adalar'da faytonculuk yaparak geçinen insanlar olduğuna dikkati çekerek, "Tabii bir tarafta bu işi yapan faytoncu esnafı da var. Onlarla da oturup konuşmak gerekiyor. Onlar da mağdur olmadan, atların da o görüntüleri de bir daha olmayacak şekilde sorunun çözülmesi gerekiyor. Pekala nasıl çözülecek? Elektrikli araçlarla mı yoksa faytonlarda bir düzenleme yapılarak mı bu çözülecek? Belki, onun üzerinden hem faytoncu esnafımızla hem oradaki ilgililerle görüşüp, bir daha Adalar'da o görüntüler yaşanmadan işi çözmüş olacağız. Adalar halkı, şu konuda rahat olsun. Ulaşımı çözeceğiz. Faytoncu esnafımız rahat olsun. Kesinlikle kendileri mağdur olmayacak. Bu konularda rahat olsunlar." ifadelerini kullandı.

2018 Temmuz’undan 2019 Kasım’ına

2018 Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi’nin ilk seçim yılıydı. Seçimler 24 Haziran’da yapıldı, cumhurbaşkanı ve yeni meclis seçildi.

Seçim sürecinde Berat Albayrak gibi bakanlar ve iktidar milletvekillerinin Adalar’ı ziyaretlerini iyi değerlendiren faytoncular, karantinayı delmiş ve 200’den fazla atı adalara sokmuş oldular. At girişi farklı yollardan daha sonraki aylarda da devam etti.

2018 Temmuzunda Faytoncular Odası, Adalar Kent Konseyi Ulaşım Çalışma Grubu’nun ev sahipliğinde, Büyükada’da esnafla buluşma toplantısı düzenledi. Toplantıya Faytoncular Odası Başkanı Hıdır Ünal, yönetim kurulu üyeleri ve Adalı esnaf ile sivil toplum temsilcileri de katıldılar.

Toplantıya katılanların büyük bölümü, faytonculukta kötü gidişe dikkat çeken ve acil önlem gerektiren konulara işaret ettiler. Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir derler ya, toplantı bugünlerin gelişinin habercisi gibiydi. Konuşmacılardan birinin şu sözleri önemliydi: “Çok kritik bir aşamadayız. Eğer bu sorunu iyi yönetemezsek başta faytoncular olmak üzere Adalar ekonomisi ve herkes kaybedecek... Günlük çıkarlar uğruna, Adalar’ın kimliğinden önemli bir parçayı kaybetmek üzereyiz.”

Hıdır Ünal ise sorunların farkında olduklarını dile getiriyor ve alacakları önlemleri şöyle sıralıyordu:

• Faytonculuk sektörü böyle gitmeyecek! Elbirliğiyle sorunlarımızı çözeceğiz.
• Bu sorunların başında ahırlar var; su ve elektrik sorununu çözeceğiz.
• At reviri ve veterinerlik ofisi açacağız.
• Bir at ambulansımız da olacak.
• Ayrıca, 4-6 kişilik, şarj edilen ‘golf’ araçlar almayı planlıyoruz. Bu araçları Fayton Meydanı’na koyacağız, Tepeköy’e ya da adanın faytonla ulaşılamayan başka bir yerine gitmek isteyen Adalılara ufak ücret karşılığında hizmet vereceğiz.
• Fayton ücretinde de Adalılar için zam yapmayacağız.
• Kısa vadede bunları yapacağız, uzun vadede neler yapabilirizi hep birlikte konuşup, çözüm yollarını zorlayacağız.

2018 yaz döneminde, verilen bu sözlere rağmen değişen bir şey olmadı. Kağıt üzerinde Adalar’a at giriş çıkışı yasaktı ama, araya giren bakan ve milletvekilleri sayesinde bu yasak deliniyor, toplu girişin sonrasında ihtiyaç duyulan atların farklı yollarla girişi yaz boyu devam ediyordu.

Giren atların sağlık kontrolleri de doğal olarak yapılmamıştı. Artık zaten yetersiz olan tüm denetim mekanizması çökmüştü. 2018 yazının yoğun dönemi bu havada tamamlandı.

2019

2019 mahalli seçim yılıydı. 2019’un ilk aylarından haziran sonuna kadar her şey belediye başkanlığı seçimlerine kilitlenmişti. Kimsenin gözü faytonlar, faytoncular ve atları görmüyordu. Akülü araç kullanımında da ipin ucu kaçmıştı. Kimsenin yasak koyacak, var olan kuralları uygulayacak hali de, derdi de yoktu. Seçimler tamamlansa da bu hava devam etti. Her zamanki gibi. Yeni bir krize kadar, her şey ertelenmişti.

2019 yaz dönemi ve Meclis Hayvan Hakları Grubu’nun Büyükada ziyareti, Meclise Sunulan Rapor ve Ulaşım Çalıştayı

Bu dönemin iki önemli ziyaret ve buluşması, faytonlar ve atlar sorununun geleceğinin nasıl şekilleneceğine ilişkin ipuçlarıyla doluydu. 3 Temmuz’da, TBMM Hayvan Hakları Komisyonu üyesi milletvekilleri Büyükada’yı ziyaret ettiler. Önce Büyükada ahırlarına gidildi, sonra da Anadolu Kulübü’nde Komisyon Başkanı ve Adalar Kaymakamı başkanlığında yapılan toplantıda, konunun ilgilileri ile biraraya geldiler. Toplantıya komisyon üyesi milletvekillerinin yanısıra, Adalar Kaymakamı, İlçe Tarım Müdürü, İspark görevlileri, İBB’nin ilggili birimlerinden temsilciler de vardı. Adalar Belediyesi toplantıya ilgi göstermemiş, bu konuda uzun yıllar emek veren STK temsilcileri ise davet edilmemişlerdi. Adalar Kent Konseyi Ulaşım Grubu’nun eski üyeleri davetli olmamalarına rağmen, toplantıya değil ama toplantı sonrasındaki yemekte komisyon başkanı ve üyeleriyle konuşma imkanı buldular. Önerilerini ve raporlarını ilettiler.

Komisyon Ekim başında çalışmalarını tamamladı ve hazırladığı raporu, TBMM Başkanlığı’na gönderdi.

Rapor, basında geniş yer buldu. Raporun son paragrafı şöyleydi:

Adalar’ın tarihi ve kültürel mirası olan faytonları yaşatmak adına, belli bir miktarda faytonun Fayton Yönetmeliğine uygun ve belirlenecek fayton sayısına uygun miktarda atın Adalar’da bırakılması (Uzmanların önerisi; 30-40 civarında fayton ile bu faytonlara koşulmak üzere 300 civarında at). Faytonlara koşulmak üzere sadece ağır yük atları (soğukkanlı at ırkları) için izin verilmesi. Atların İSPARK Fayton Park Alanındaki ahırlarda barınması ve Lunapark Meydanından Büyük Tur Yolunda gezinti yaptırılması. acil olarak Adalarda elektrikli ulaşım araçlarının kullanımına geçilmesi...

Rapor, tam da İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından Büyükada’da düzenlenen Ulaşım Çalıştayı günlerine denk gelmişti.

Hayvan Hakları Komisyonu’nun raporuna Adalar’dan en önemli tepki, Komisyon üyelerine gönderilen 5 imzalı yazıydı ki bu yazı, bilgi için İBB, Adalar Belediyesi ve Aralar Kaymakamlığı’na da iletildi.

Uzun yazının değerlendirme ve öneriler bölümü şöyleydi:

“Bu karar çok eksik ve hatalıdır. Her ne kadar karar gerekçesinde “Adalar’ın tarihi ve kültürel mirası olan faytonları yaşatmak adına” denmekle birlikte bu kararla ne hayvanlar korunmaktadır ve ne de kültür mirası. Bu düşüncemize temel olan değerlendirmelerimiz aşağıdadır:

1. TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu’nun, mecliste ele alınıp yasaya dönüşecek raporunda, İstanbul Adaları’nın Ulaşım Planı’yla ilgili bugünlerde yürütülmekte olan çalışmalara müdahale niteliğinde olabilecek olan, “fayton sayısı, motorlu araç cinsi ve de güzergah belirlemesi” gibi önermelerin bulunması bir yetki ihlali ve müdahaledir. Ve bu önermelerin hayvan hakları ile de ilgisi yoktur. Komisyondan beklenen, bundan böyle sayıları azaltılarak da olsa çalışacak atların çalışma koşullarının, niteliklerinin, denetiminin ve kurallara uyulmaması durumunda cezai yaptırımların neler olacağı olmalıdır. Ve ne yazık ki, bunlara raporda hiç değinilmemiş olduğu anlaşılmaktadır.
2. Büyükada için alındığı izlenimi veren bu karar eğer hayvan hakları için ise, en temel soru olan 1000’in üzerinde atın ne olacağı konusu açıkta kalmaktadır? Bu belli değildir. Daha önceki örneklerinden de bilindiği üzere, atların Adalar’dan çıkarılması onların ölüme terkedilmesi anlamına gelecektir.
3. Fayton sayısı bizce de azaltılmalıdır. Ancak komisyonun sayı ve güzergah belirlemesi doğru değildir. En önemlisi de, fayton sayısı azaltılsa bile atlar Adalar’da kalmalı, yaratılacak sürdürülebilir fon ve sübvansiyonlarla fayton başına düşen at sayısı çoğaltılmalı, çalışamayacak durumda olanların bakımı ve at / insan yakınlaşmasının yaşandığı bir alanda koruma altına alındığı ve bir bölüm atın binicilik vb gibi atlı spor etkinliklerinde kullanıldığı bir örgütlenme düşünülmelidir.
4. Faytonların tamamen kentsel sit dışındaki güzergahta çalıştırılması önermesi de hem doğru ve hem de kabul edilebilir değildir. Kent merkezinde de tıpkı Avrupa’nın tarihi kent merkezlerinde olduğu gibi ve aynı koşullarda bir grup faytonun bulundurulması, faytonculuk mesleğinin bir kültür mirası olarak sürdürülmesi ve korunması açısından da önemlidir.
5. Fayton güzergahlarının, Adalar’da ulaşımda kullanılacak toplu taşıma sistemiyle uyum içinde, bir gezinti (tenezzüh) aracı olarak, yeniden belirlenecek güzergahlarda çalıştırılması için çalışmalar her düzeyde sürdürülmektedir. Bu çalışmalara müdahale edilmemelidir.
6. Atların insanla uyum içinde birlikte bulunabileceği tek coğrafya Adalar’dır. Buna izin ve zemin sağlanmalıdır.

Aslında bu görüşler, İBB Adalar Ulaşım Çalıştayı’nın sonuçlarını da içermekteydi.

Ama ne yazık ki, çalıştayı herkes kendine göre değerlendirmek eğilimindeydi.

19 Aralık 2019 - Yeni ruam vakaları ve ardından gelen yasaklar

19 Aralık’ta mahalli Çevre Kurulu Alt komisyonu Adalar’da kaymakamlık başkanlığında toplandı ve aynı gün bir basın duyurusu yayımladı. Duyuruda ilgili mevzuat gereğince sonbahar aylarında yapılan sağlık taramasında Büyükada’daki bazı atlarda ruam hastalığı tespit edildiğini ve bu nedenle tahlil sonuçların kesinleşen ve tedavisi bulunmayan hastalığa yakalandığı tespit edilen 81 at mevzuat hükümleri uyarınca itlaf edildiğini, tahlil sonuçları kesinleşmeyen tek tırnaklıların işlemlerinin ise devam ettiğini; alınan tedbirler kapsamında da ilçeye hayvan giriş çıkışının durdurulduğunu açıklandı.

Aynı toplantıda tavsiye niteliğinde kararlar da alınıyor ve valiliğe iletiliyordu. BU defa 2 yıl öncekinden farklı olarak Vali başkanlığında 20 Aralık’ta toplanan İl Mahalli Çevre Kurulu, alt komisyondan gelen tavsiye kararlarını değerlendiriyor ve aynen kabul ediyor, bu kararlar aynı gün Vali Yerlikaya tarafından duyuruluyordu.

Kararlar şöyleydi:

• Adalar'daki tüm atların; ruam hastalığı test sürecinin tamamlanabilmesi için faytonlara at koşulmasının; insan, hayvan ve çevre sağlığı yönünden 3 ay süre ile durdurulmasına,
• Faytonlara at koşulmasının 3 ay süre ile durdurulması nedeniyle, toplu taşıma hizmetlerinin aksamaması için İstanbul Büyükşehir Belediyesince gerekli tedbirlerin alınmasına,
• Ruam hastalığına sebep olan en büyük etkenlerin başında; gerekli hijyen şartlarını taşımayan, izinsiz, ruhsatsız yapılmış, hayvanların sağlıklı yaşam ve dengeli beslenmelerine yeterli olmayan ahırlar gelmektedir. Dolayısıyla, izinsiz yapıldığı tespit edilen ahırların tamamının derhal yıkılmasına,
• Adalar ilçemize ivedi olarak karantina ahırı kazandırılmasına,
• Ruam hastalığı nedeniyle, Adalar İlçe Hayvan Sağlığı Zabıtası komisyonu kararı gereğince, tek tırnaklı hayvanların ilçeye giriş ve çıkışlarının yasaklanmasına,
• Yapılan taramada hastalıklı çıkan ve itlaf edilen 81 atın sahipleri hakkında insan, hayvan ve çevre sağlığını tehlikeye atmaktan Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına,
• İSPARK ahırlarının, faytonların, durakların ve fayton güzergahlarının temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve Adalar Belediye Başkanlığı tarafından 3 gün ara ile 3 ay süre zarfında periyodik olarak yapılmasına,
• Uygun şartları taşımayan hayvan barınaklarında, açık alanlarda ve orman alanlarında başıboş dolaşan hayvan sahiplerine, 5996 ve 5199 sayılı kanunlar çerçevesinde idari para cezalarının uygulanmasına,
• Faytonlarda çalışan sürücü, seyis, at sahipleri ve yakınlarının sağlık taramalarının İl ve İlçe Sağlık müdürlüğü tarafından yapılmasına,
• İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Anadolu Yakası Milli Emlak Daire Başkanlığı'nca, Adalar ilçesinde atların barındığı alanların mülkiyet durumlarının tespiti ve tahliye işlemlerinin yürütülmesine,
• Hayvanların barındığı yerlerden kaynaklanan katı ve sıvı atıkların depolama koşullarının atık yönetimi yönetmeliği ve koku emisyonlarının kontrolü yönetmeliğine uygun hale getirilmesi için, bu yapıların sahiplerine 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca süre verilerek, önlem aldırılmasına”

Büyükada’da önce 87 olarak açıklanan, sonra devam eden tahlillerle sayısı 107’ye çıkan at itlafı, kamuoyunda büyük yankı yaptı. Türkiye’nin her yerinden 300’ün üzerinde Hayvan Hakları örgüt ve inisiyatifleri ortak açıklamayla bu durumu protesto ettiler ve Adalar’da fayton taşımacılığında atların kullanımının tümüyle yasaklanmasını talep ettiler. Bununla yetinmeyip, İBB Başkanlık binası önünde çadırlı eyleme başladılar. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile yaptıkları görüşme sonrasında da eylemlerine son vermediler.

Dikkatler tümüyle İBB’ye çevrildi.

Adalı Sivil toplum kuruluşları, bu gelişmeler üzerine görüşlerini ortak imzalı bir basın bildirisiyle kamuoyuna duyurdular ve ayrıca İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, Adalar Kaymakamı Mustafa Ayhan ve Adalar belediye Başkanı Erdem Gül’e ilettiler.

2019 yaz aylarında bir yanda Meclis Hayvan Hakları Komisyonu’nun raporu, öte yandan İBB – Ulaşım Çalıştayı sonrasında Adalar için beklenen Ulaşım Eylem Planı oluşmadan karşılaşılan ruam sorunu ve ardından valiliğin üç ay boyunca faytonların kullanımının yasaklanmasını içeren kararı, herkesi hazırlıksız yakaladı.

Bundan sonrası sürüklenme hali.

Adalar’da alışılageldiği üzere...